Pongit Fan Site

Gość

Konstytucja 3 maja 1791

Rzeczpospolita Obojga Narodów w pierwszej połowie XVIII wieku była organizmem słabym i schorowanym o przejawach anarchistycznych. Jej upadek dotyczył niemal każdej dziedziny życia społecznego. Wiele z tych procesów nie odbywało się w przestrzeni kilku bądź kilkunasty lat, lecz w obrębie kilku stuleci. Niektóre z tych zjawisk rozpoczynają się w XV i XVI wieku, wtedy to właśnie została rozbita równowaga społeczna w której szlachta pozbawiła chłopów i mieszczan większości praw, stając się jedynym stanem uprzywilejowanym w państwie. Uległy zniszczeniu zasady ustalone jeszcze w średniowieczu, które pozwalały chłopom i mieszczanom na swobodne działanie a co za tym idzie możliwość bogacenia się. Czym bardziej wzrastała rola szlachty w państwie, tym coraz to bardziej słabsze państwo się stawało. Zrywanie sejmu poprzez zasadę liberum weto, które jeszcze w XVII wieku miało jak dotąd sporadycznie się zdarzać, to w XVIII wieku praktyka ta była stosowana niemal powszechnie, w tym przy niemałym udziale mocarstw ościennych. Król jako osoba stojąca na czele rządu nie posiadał takich praw jak przykładowo ostatni z władców dynastii Jagiellonów. Jego wybór wiódł drogą elekcji, panował z łaski poddanych, co pozwalało tymże poddanym na wystąpieniu przeciw niemu w razie nie przestrzegania przez niego świętych im praw. System ten powodował, że co dzień Rzeczpospolita musiała być targana różnymi niekompetencjami wszelkich urzędników zasiadających na najwyższych stanowiskach państwowych, przy tym stale nękana nepotyzmem, brakiem silnej armii, korupcją i niechcianą ingerencją obcych mocarstw. W Rzeczpospolitej nie brakowało jednak osób, które chciały wyprowadzić kraj z chaosu, jednymi z nich byli jeszcze za sasów Kazimierz, Michał i August Czartoryscy. Stali oni na czele nielicznego, ale dysponującego światłymi umysłami i wielkim majątkiem stronnictwa zwanego „familia”. Do tego ugrupowania należał również wyniesiony w 1764 roku na króla Stanisław August Poniatowskiego. „Familia uosabiała arystokratyczny nurt reformatorski, pragnący zastąpić panowanie oligarchii „nierządnej” w oligarchię „rządną”. Czartoryskich wspierał jeden z najwybitniejszych umysłów epoki saskiej, twórca Collegium Nobilium, Stanisław Konarski. Szedł on dalej w swych propozycjach od familli, siłę w naprawie Rzeczpospolitej widział w średnio zamożnej szlachcie. Konarski był przeciw królowi, przeciw magnatom, przeciw przesądom, a za oświatą i republikańskimi rządami szerokich rzesz szlacheckich. Był to drugi biegun działalności zmierzający do naprawy Rzeczpospolitej. Czartorycy wspólnie z królem usiłowali niezwłocznie wprowadzić swoje reformy w życie po koronacji. Pierwsze z nich uderzyły w hetmanów i podskarbich, które ograniczyły ich władzę. Zniesione zostały hamujące handel cła wewnętrzne, zastąpione przez jedno cło zwane generalnym. Król uruchomił mennicę i z własnych środków pierwszą świecką uczelnię szkołę rycerską. Impet reformatorski króla polskiego i famili obudził czujność nie tylko Prus ale i Rosji. Katarzyna II nie mogąc sobie pozwolić na utratę wpływów u swego zachodniego sąsiada postanowiła w brutalny sposób zablokować dalsze wzmocnienie się Korony. Na domiar tego w samym królestwie polskim zaczęło dochodzić do głosu dawne stronnictwo saskie, co w konsekwencji doprowadziło do wybuchu Konfederacji barskiej. Przez 4 lata trwały nieustające bratobójcze walki, a ich koniec zapoczątkował pierwszy rozbiór Polski. Rzeczpospolita po utracie znacznej części terytorium była nadal państwem wielkim posiadającym duży potencjał gospodarczy. Okres w dziejach Rzeczypospolitej po pierwszym rozbiorze był czasem naprawy i odbudowy sprawnego aparatu państwowego potrzebnego do poprawnego funkcjonowania państwa. W drugiej połowie XVIII wieku zaczęło pojawiać się nowe pokolenie reformatorskie m.in. Hugo Kołłątaj i Stanisław Staszic, w swych traktatach politycznych prezentowali programy rozlicznych reform społecznych i ustrojowych. W latach 80 XVIII wieku narastało oburzenie na ingerencję rosyjską w wewnętrzne sprawy Polski. Oczekiwano na przemiany, których przeprowadzeniu sprzeciwiała się Rosja. Dla ich wprowadzenia w życie niezbędne było szerokie poparcie w kraju i sprzyjająca koniunktura międzynarodowa. Okazja nadarzyła się niebawem, gdy Rosja uwikłała się w wojnę z Turcją i Szwecją, wtenczas Katarzyna II wyraziła zgodę na zwołanie sejmu pod laską konfederacji w celu zwarcia sojuszu polsko rosyjskiego i otwarcia sejmu w Warszawie. W poniedziałek 6 października 1788 roku rozpoczął obrady sejm, który przeszedł do historii jako Wielki lub Czteroletni.
Marszałkiem konfederacji koronnej obranym został Stanisław Małachowski a litewski Kazimierz Nestor Sapieha. Od samego początku obrad sejmu funkcjonowały trzy główne obozy polityczne, które wraz z następnymi latami obrad sejmu zasadniczo się zmieniały w swych szeregach. Pierwszym ugrupowaniem o początkowo znacznej sile był obóz prorosyjski, skierowany przeciw wszelkim reformom, nastawiony na potrzeby zachowania ówczesnego ustroju. Drugim stronnictwem były osobistości związane z dworem, obóz królewski uznawał potrzebę reform w sposób umiarkowany przy poparciu Rosji. Ostatnią grupą było stronnictwo patriotyczne z takimi postaciami jak Ignacy i Stanisław Potoccy, chcieli dokonać głębokich reform przy tym wyzwolić się spod zależności Rosyjskiej. Pierwszym wielkim sukcesem sejmu wielkiego było zniesienie rady nieustającej , co w konsekwencji oznaczało odrzucenie gwarancji Rosyjskich i przywrócenie suwerenności Rzeczpospolitej . Niebawem powołano centralę nowego rządu już w nowej formie jako straż praw. Jednymi z najważniejszych reform które udało się przeprowadzić to zreorganizowanie armii do 100 tysięcy, uchwalenia prawy o sejmikach i prawach o miastach królewskich. Wprowadzono wolność wyznaniową oraz dziedziczność tronu. Ustrój polityczny miał być zgodny z duchem epoki i zasadą: „władza społeczności ludzkiej początek bierze swój z woli narodu” był oparty na trój podziale władzy (wł. Ustawodawcza, kompetencje sejmu i wł. Wykonawcza). Przygotowanie wszystkich tych ustaw trwało dłuższy czas a decydujący wpływ na ostateczny tekst konstytucji mieli król Stanisław August, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj. Wiele z tych projektów było przygotowywane w warunkach konspiracyjnych i samo uchwalenie konstytucji odbyło się w drodze zamachu stanu, uchwalono ją w obecności jedynie 1/3 składu posłów. Pośpiech był spowodowany zmieniającą się sytuacją międzynarodową i zdecydowanym naciskiem mieszczaństwa warszawskiego. 3 maja 1791 roku na placu zamkowym przed zamkiem królewskim wśród tłumnie zgromadzonego ludu został odczytany tekst konstytucji i przy ogólnym aplauzie został przyjęty. Ustawa rządowa – konstytucja 3 maja byłą drugą na świecie a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą, kończyła okres Rzeczpospolitej szlacheckiej , rozpoczynała okres Rzeczypospolitej oświeconej, uchwalona samodzielnie przez Polaków , bez ingerencji w nasze sprawy z zewnątrz byłą próbą zerwania więzów zależności od obcych mocarstw.

Marcin Gruszka
gr.archiwalna

agata

Zamieszczam referat, który będe mieć na następnych zajęciach, ale który spłodziłam w sobotę, gdyby ktoś miał ochotę posiąść tą wiedzę jeszcze przed wtorkiem Wink

Geneza Księstwa Warszawskiego
Agata Muszyńska, grupa archiwalna

Po upadku powstania kościuszkowskiego i trzecim rozbiorze w roku 1795, Rzeczpospolita na długo, bo do roku 1918, zniknęła z mapy Europy. Przez cały ten okres, Polacy podejmowali liczne próby odzyskania niepodległości, sięgając po bardzo różne środki. Największe nadzieje na zwycięstwo w walce o swój byt państwowy Polacy wiązali z Napoleonem, cesarzem Francuzów – najpoważniejsza szansa na to pojawiła się wraz z jego zwycięską kampanią 1806/1807.
W grudniu 1805roku Napoleon pokonał wojska austriacko-rosyjskie w bitwie pod Austerlitz i zawarł pokój z Austrią. Wkrótce potem (lipiec 1806) księstwa niemieckie wystąpiły z Rzeszy Niemieckiej i oddały się w protektorat cesarzowi Francuzów. Rozpadła się III koalicja. Wszystkie te wydarzania bardzo zaniepokoiły Prusy, które, przy wsparciu Rosji i w sojuszu z Anglią, rozpoczęły intensywne przygotowania wojenne, utrudnione fatalną sytuacją ekonomiczną państwa pruskiego. W dwóch bitwach – pod Jeną i Auerstadt (14 październik 1806) armia pruska właściwie przestała istnieć, pokonana przez wojska francuzów i ich sprzymierzeńców. Dla Polaków, zainteresowanych ożywieniem sprawy polskiej, była to sytuacja bardzo korzystna – wojska Napoleona w ślad za uciekającymi Prusakami, posuwały się na wschód i wkrótce miały wkroczyć na terytorium dawnej Rzeczpospolitej. Do Berlina, gdzie Napoleon przebywał pod koniec 1806 roku, zostali wezwani J. Wybicki i H. Dąbrowski – cesarz polecił im wydać do Polaków odezwę, nawołującą ich do pochwycenia za broń i włączenie się w czynną walkę po stronie Francuzów. Ze strony Napoleona nie padły wówczas żadne konkretne obietnice – ale powszechnie wierzono, że cesarz ma zamiar odbudować Rzeczpospolitą, w takim kształcie, w jakim funkcjonowała ona przez I rozbiorem. W rzeczywistości, sprawa polska była jedynie elementem gry politycznej Napoleona w rokowaniach z Prusami, nie zależało mu na stworzeniu silnego państwa polskiego, chociażby ze względu na Rosję, do wojny z którą nie był jeszcze przygotowany.
Polacy, zachęceni zwycięstwami Napoleona, pozytywnie odpowiedzieli na odezwę, w patriotycznej atmosferze i przy wielkim poparciu dla działań cesarza (z wyłączeniem arystokracji, która zachowała rezerwę), ludność polska włączyła się do walki. Dąbrowski, działając w tak sprzyjających warunkach, rozpoczął tworzenie w Wielkopolsce regularnych oddziałów polskich, które zainicjowały powstanie przeciwko Prusom. Walki te zakończyły się pełnym zwycięstwem strony polskiej i ułatwiły Francuzom wejście w głąb terytorium polskiego, gdzie zostali niezwykle entuzjastycznie powitani. Wkrótce zaczęto tworzyć lokalne władze polskie, a w styczniu 1807 roku w Warszawie powstała siedmioosobowa Komisja Rządząca – władza polska pod zwierzchnictwem Napoleona. Działa od 14 stycznia do 5 października 1807 roku a jej prezydencję objął Stanisław Małachowski. Komisja powołała Dyrektorium Generalnie, pełniące funkcję Rady Ministrów, w skład którego wchodziło 5 ministrów, kierujących pięcioma resortami: spraw wewnętrznych, sprawiedliwości, skarbu, policji i wojska. Na czele tego ostatniego, pełniąc jednocześnie funkcję głównodowodzącego tworzonej w tym czasie armii, stanął Książe Józef Poniatowski. Wkrótce pod broń powołano 30.000 ludzi – oddziały polskie chlubnie odznaczyły się w walkach między innymi w kampanii pomorskiej.
W czerwcu 1807 roku armia Napoleona zwyciężyła w bitwie pod Frydlandem wojska rosyjskie – car Aleksander I poprosił o pokój. 7 lipca 1807 roku w Tylży podpisano układ z Rosją, dwa dni później z Prusami. Na mocy tego porozumienia z ziem II i III zaboru pruskiego utworzono Księstwo Warszawskie. Car Aleksander przystał na ten fakt jedynie z konieczności – w zamian otrzymał obwód białostocki, jako osobisty prezent od Napoleona. Dodatkowo, jako depozytor korony i tytułu króla Polski, na mocy aktu abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego z Roku 1975, nie zgodził się by nazwa nowopowstałego państwa nawiązywała do nomenklatury historycznego państwa polskiego. Wykreowany wówczas przez Napoleona i ściśle od niego zależny twój państwowy nie był więc kontynuacją polityczną Rzeczpospolitej przedrozbiorowej. Zrealizowana w ten sposób idea utworzenia państwa dla Polaków, spotkała się z ich strony z wielkim rozczarowaniem.
Władcą Księstwa, na mocy postanowień konstytucji 3 maja dotyczących unii personalnej z Saksonią, został król saski, Fryderyk August I. Gdańsk został Wolnym Miastem z francuską załogą. 22 lipca 1807 roku Napoleon nadał Księstwu konstytucję, wzorowaną na konstytucji francuskiej z 1799 roku.

Hania

GENEZA KRÓLESTWA POLSKIEGO

Gdy na początku 1813 roku terytorium Księstwa Warszawskiego zajęli Rosjanie większość polskich elit zadeklarowała lojalność wobec cara Aleksandra I, który obiecywał zjednoczenie Polski pod swoim berłem. Aleksander I powołał dla zarządu krajem Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego, złożoną z dwóch Rosjan, jednego Niemca i dwóch Polaków w tym Tomasz Wawrzecki (ostatni naczelnik powstania 1794 roku), ale tylko jako czynnik doradczy, dla pomocy w rozkładzie podatków. Konstytucja Księstwa została zawieszona. Rosja toczyła nadal wojnę z Napoleonem, chciała przeciągnąć na swą stronę Prusy i Austrię. Obaj ci partnerzy rozbiorowi domagali się likwidacji Księstwa Warszawskiego. Pruski generał Knesebeck opracował wówczas memoriał domagający się ziem polskich po linię Pilicy, Wisły, Narwi i Niemna, co miało stanowić dla Prus najkorzystniejszą granicę strategiczną na wschodzie. Zwycięstwo nad Napoleonem czyniło Aleksandra I panem większości ziem polskich. Na przekór dawnym zobowiązaniom rozbiorowym car nie zamierzał się dzielić zdobyczą z Prusami i Austrią. Po klęsce Napoleona zrewoltowaną Europę mieli uporządkować monarchowie i politycy obradujący od 25 września 1814 roku na kongresie we Wiedniu. Wśród nich główną rolę odgrywali car Rosji Aleksander I Romanow, cesarz Austrii Franciszek I Habsburg i jego minister ks. Klemens Metternich, król Prus Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern, brytyjski minister spraw zagranicznych Robert Steward Castelereagh oraz przedstawiciel króla Francji Ludwika XVIII Burbona, Charles Maurice de Talleyrand, poprzednio minister Napoleona. Główne zadania stojące przed kongresem to przeprowadzenie restauracji, czyli przywrócenie dawnego porządku sprzed rewolucji i Napoleona oraz stworzenie systemu równowagi, który pozwoliłby na uniknięcie w przyszłości wojen. Jeden z najostrzejszych sporów na kongresie dotyczył losów ziem byłego Księstwa Warszawskiego. Ścierały się w tych sprawach interesy Rosji, Prus i Austrii. Dosłownie pojmowana zasada legitymizmu nakazywała ustalenie granicy Rosji na Bugu, zgodnie z traktatem rozbiorowym z 1795 roku. Na to jednak Aleksander I uważający się za głównego pogromcę Napoleona nie chciał się zgodzić. Z kolei Prusy, które zdążyły w ostatniej chwili dołączyć do zwycięskiej koalicji, żądały rekompensaty terytorialnej za zrzeczenie się części terytorium Księstwa. Rosyjskie plany usadowienia się w Polsce napotkały na kongresie w Wiedniu, zacięty opór ze strony innych mocarstw. W szczególności przedstawiciel Anglii, Castlereagh, w dążeniu swym do osłabienia Rosji popierał roszczenia pruskie i austriackie do ziem polskich. Aleksandrowi udało się przeciągnąć na swoją stronę Prusy, za co obiecał im zachodni skrawek Księstwa, jak również całą Saksonię. Przeciwko nim zarysował się teraz front Anglii, Austrii i burbońskiej Francji. Castlereagh, Metternich i Talleyrand rozprawiali ostentacyjnie o przywróceniu Polski przedrozbiorowej, po cichu zaś zmierzali do przywrócenia stanu rozbiorowego z 1795 r. Z obu stron grożono sobie siłą zbrojną, a tak naprawdę jednak nie chciało wtedy wojny żadne z mocarstw. Wreszcie 4 kwietnia 1815 roku w traktacie rosyjsko pruskim ustalono , iż „Księstwo Warszawskie z wyjątkiem wolnego miasta Krakowa i jego terytorium albo prowincji, o których inaczej zdecydowano w artykułach powyżej, jest przyłączone do cesarstwa rosyjskiego. Ma być związane z nim nieodwołalnie przez swą konstytucję i na wieczność złączone w osobie [J]ego [C]esarskiej [M]ości Cesarza Wszechrosji i jego następców i ich dziedziców. J.C.M. Zastrzega sobie danie temu państwu używającemu odrębnej administracji, rozszerzenia wewnętrznego jakie uzna za stosowne. Przyjmie do innych tytułów tytuł cara – króla Polski, zgodnie z protokołem zwyczajnym i uświęconym dla tytułów przywiązanych do innych jego posiadłości”. Ostatecznie podziału ziem polskich dokonano na mocy traktatu z dnia 3 maja 1815. Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego dotyczące Polski nazywane są często czwartym rozbiorem. Prusy uzyskały zachodnią część Księstwa Warszawskiego utworzone Wielkie Księstwo Poznańskie, Austria część Galicji Wchodniej tzw. Obwód tarnopolski oraz Wieliczkę wraz z okręgiem. Kraków z okręgiem o powierzchni ok. 1150Km2 stanowić miał tak zwane Wolne Miasto Kraków. Natomiast pozostałe obszary Księstwa złączone miały być w sposób omówiony wyżej z Rosją jako Królestwo Polskie. Państwo te liczyło blisko 3 mln mieszkańców a zajmowało powierzchnię około 128 tys km2. W dniu 20 czerwca 1815 roku oficjalnie ogłoszono powstanie Królestwa Polskiego.

Szul Hanna
gr. archiwalna

kamila

nie odpowiadam za moje liczne błędy ortograficzne ;D

Geneza konstytucji kwietniowej

Jesienią 1927 roku sanacja utworzyła Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Na jego czele staną pułkownik Walery Sławek. Kampania wyborcza BBWR przebiegała pod hasłem zmiany konstytucji. Wybory do sejmu i senaty odbyły się rok później. Zgodnie z postanowieniami konstytucji marcowej sejm mógł samodzielnie, bez udziału drugiej izby, dokonać rewizji konstytucji. Tego samego roku sanacja wniosła wniosek w sprawie przystąpienia do prac nad jej rewizją. Za tym wnioskiem opowiedziała się większość sejmu.
BBWR przedstawiła projekt odchodzący od zasady trójpodziału władzy. Na czołowe miejsce w systemie organów państwowych wysunął prezydenta Rzeczpospolitej. Co oznaczało jednocześnie zmniejszenie roli obu izb. Przedstawiciele prawicy, wskazywali, że głównym celem projektu jest zagwarantowanie sobie przez sanacje władzy.
Ugrupowania lewicy sejmowej – PPS, PSL „Wyzwolenie” I Stronnictwo Chłopskie – złożyły własny projekt. Przewidywał on likwidacje senatu, wybór prezydenta w głosowaniu powszechnym, lecz pośrednim, przez powołanie wyłącznie w tym celu Zgromadzenie Narodowe, wprowadzenie prawa inicjatywy ustawodawczej obywateli, możliwość autonomii terytorialnej dla mniejszości narodowych, oddzielenie Kościoła od państwa.
W tym czasie Piłsudski krytykował w wywiadach parlament i obowiązującą konstytucje. Opozycja była zastraszana, lecz bez skutecznie, bo w 1929 r. powstał Centrolew, czyli porozumienie PPS, PSL „Wyzwolenie”, Stronnictwa Chłopskiego, PSL „Piast”, Narodowej Partii Robotniczej i Chrześcijańskiej Demokracji.
1930 r. rozpoczęła prace nad zgłoszonymi projektami sejmowa Komisja Konstytucyjna. Jej obradom przewodniczył prof. Wacław Makowski.
W trakcie obrad Komisji zgłoszono trzeci wniosek klubów PSL "Piast", Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji i Narodową Partię Robotniczą zawierał maksymalne sprecyzowanie zadań parlamentu. Miało to na celu zaniechanie wykorzystywaniu precedensów konstytucyjnych.
Dyskutowano też o wniosku przedstawionym bezpośrednio w komisji przez Klub Narodowy. Zakładał on wybór prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe, a obie izby miały być zrównane w uprawnieniach i obowiązkach.
Dyskusja ogólna w Komisji Konstytucyjnej trwała niemal dwa miesiące. Nie przyniosła zbliżenia przeciwstawnych stanowisk reprezentowanych przez projekty BBWR, lewicy i Stronnictwa Narodowego.
23 sierpnia 1930 funkcję szefa rządu objął marszałek Piłsudski. Na jego wniosek prezydent Mościki podpisał orędzie rozwiązujące izby. Stwierdzał ono, że parlament w swoim obecnym składzie nie jest w stanie uchwalić nowej konstytucji. Kilka dni później czołowi przywódcy Centrolewu zostali uwięzieni w twierdzy wojskowej w Brześciu nad Bugiem.
W listopadzie 1930 r. odbyły się przed terminowo wybory do sejmu i senatu, tzw. wybory brzeskie. Sanacja zdobyła 56% ogółu mandatów sejmie. Dawało jej to bezwzględną większość, nie wystarczającą jednak do samodzielnego przeprowadzenia zmiany konstytucji. Natomiast w senacie, rządzący obóz osiągną 69% mandatów.
W 1931 r. BBWR wniósł pod obrady nowy projekt konstytucji. W trakcie debaty kluby opozycyjne oświadczyły, że w wytworzonych przez sanacje warunkach nie widzą możliwości udziału w pracach nad zmiana ustroju państwa. Jednak rządząca większość przegłosowała uchwałę o przekazanie wniosku Komisji Konstytucyjnej. Posłowie opozycyjni nie chcieli brać udziału w pracach Komisji, tak że faktycznie działała ona wyłącznie w składzie posłów BBWR.
Zgłoszony przez BBWR projekt, stanowił punkt wyjścia prac konstytucyjnych prowadzonych przez zespół posłów i senatorów BBWR wchodzących w skład komisji konstytucyjnych sejmu i senatu.
Końcową fazę prac nad projektem wykonywał głównie Stanisław Car przy współudziale posła Bohdana Podolskiego. Całość prac koordynował Walery Sławek. Przed zbliżającą się sesją sejmu, Sławek polecił Carowi napisanie specjalnych tez konstytucyjnych, stanowiących jak najdokładniejsze odbicie ustalonego już tekstu projektowanej ustawy, jednak nie mających jego zewnętrznych cech. Odtąd tez można mówić o istnieniu dwóch nurtów działania. Oficjalnie przygotowywano tezy konstytucyjne celem zaprezentowania ich sejmowi. Obok istniał poufnie przygotowany projekt ustawy.
W 1933 r. tezy konstytucyjne zostały przyjęte przez Klub Parlamentarny BBWR, a następnie przedstawione Komisji Konstytucyjnej sejmu. Komisja, bez udziału opozycji, przyjęła uchwałę zalecającą przygotowanie ostatecznej wersji projektu oraz poinformowanie izby o stanie prac. W uchwale tej mówiono wyłącznie o tezach konstytucyjnych. O fakcie gotowego projektu ustawy nadal, poza wąskim gronem wtajemniczonych, nikt nie wiedział.
1934 r. na posiedzeniu sejmu stanęło sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej z toku prac nad wnioskiem BBWR w sprawie zmiany konstytucji. Nikt nie zauważył, że pod postacią tez ukryty jest w rzeczywistości projekt ustawy.
Sanacja przeprowadziła zmianę konstytucji w sejmie, w którym nie miała wystarczającej większości dla legalnego przegłosowania odpowiedniego projektu. Przyjęty w sejmie projekt został przekazany senatowi. Poprawki senatu zostały zaakceptowane bez zmian przez sejmowa Komisje Konstytucyjną.
Sejm głosował za przyjęciem poprawek senatu. Przyjęcie uchwały winno zapaść większością 2/3 głosów, tak się jednak nie stało. Opozycja protestowała. Jednak Świtalski był zdania, że ostateczna uchwała zapadała w trybie artykułu 35 konstytucji marcowej, czyli większością głosów.
23 kwietnia 1935 r. ustawa została podpisana przez rząd i prezydenta Mościckiego. Dzień później, wraz z ogłoszeniem w „Dzienniku Ustaw”, weszła w życie.

Alatar

Ania Piontek, starościna grupy społeczno-ekonomicznej zapytała dr Krzyżanowskiego jak wygląda kwestia jutrzejszych ćwiczeń i okazuje się, że zajęcia w tym tygodniu ma rzeczona grupa społeczno-ekonomiczna, czyli automatycznie wychodzi na to, że my ćwiczeń jutro nie mamy.

Gość

I takie njusy lubie! Żeby jeszcze egzamin wyglądał tak jak zaliczenie z Historii sztuki ;]

kamila

89. Sądownictwo w Królestwie Polskim

Wg. Konstytucji z 1815r zasada niezawisłości sądownictwa Sądownictwo jest konstytucyjnie niepodległe. Sędziowie pierwszych dwóch instancji mieli pochodzić z wyboru, a pozostali mieli być dożywotnio mianowani przez monarchę. Jurysdykcją pojednawczą pozostały sądy pokoju. Przewidziano utworzenie czterech rodzajów sądów pierwszej instancji, dwóch Trybunałów Apelacyjnych dla spraw karnych i cywilnych oraz Trybunału Najwyższego rozpatrującego w ostatniej instancji sprawy cywilne i karne (z wyjątkiem zbrodni stanu).

W sądownictwie cywilnym najniższą instancją pozostały sądy pokoju usytuowane w każdym powiecie. Funkcje pojednawcze spełniał sędzia pokoju. Podsędek rozstrzygał w drobnych sprawach cywilnych. W 1825r utworzono przy sądach pokoju wydziały hipoteczne. W każdym województwie umieszczono trybunał cywilny (sąd wojewódzki z wydziałem hipotecznym). Odwołanie od orzeczeń trybunałów cywilnych rozstrzygał Sąd Apelacyjny z siedzibą w Warszawie.

Sądy policji prostej rozpatrywały w sprawach o wykroczenia, określane jako przewinienia policyjne. Sądy policji poprawczej rozstrzygały w sprawach o występki, w których mogły orzekać do 3 lat aresztu lub na pobyt w domu poprawczym. Zbrodnie właściwe → sądy kryminalne. Sad Apelacyjny → postępowanie kasacyjne w spr karnych (tymczasowo). Po uchylenie wyroku w trybie kasacyjnym Sąd Apelacyjny mógł sprawę rozstrzygać merytorycznie, co stanowiło istotę postępowania rewizyjnego.

Tymczasowo powołany Sąd Najwyższej Instancji → rozstrzyganie skarg kasacyjnych w spr cywilnych. Cywilnych jego skład wchodzili senatorowie.
Sąd Sejmowy (sąd szczególny, funkcjonuje po za sądownictwem powszechnym), składa się ze wszystkich senatorów, sądzenie zbrodni stanu, pociąganie do odpow konstyt.-Izba Poselska oskarżała, Senat jak Sąd Sejmowy sądził.

Po upadku powst listopadowego
Sąd Najwyższej Instancji → zaprzestanie działalności. Utworzono w W-wie IX (rozstrzygnięcie ost spr cywilnych) i X (spr karnych) departamenty ros Senatu Rządzącego. Nie można było się od nich odwołać → zanika kasacja. Członkowie departamentow (podzielonych na wydziały) poch z nom monarchy. Językiem urzędowym do 1873 był j. pol. → departamenty sądem najwyższym

Po upadku powst styczniowego
→ cel-unifikacja sądownictwa Królestwa i Cesarstwa Ros. Rozdzielenie jurysdykcji w spr mniejszej i większej wagi. Spr cywilne i karne mniejszej wagi rozpatrywało sądownictwo pokojowe, spr większej wagi – sądy ogólne. → powiązanie instancyjne
sądownictwo pokojowe: sądy gminne (okręg 1-3 gminy; sędzia gminy+ławnicy; nie można łączyć funkcji sędziego gm i wójta gm), sędziowie pokoju (sędziów miastach; jednoosobowo) i zjazd sędziów pokoju i sędziów gminnych (kilka powiatów;apelacje od s gm i s pok)
sądy ogólne: sądy okręgowe, po jednym na gubernię (dzieliły się na wydziały; orzekały kolegialnie; sędziowie – z nom monarszej), Izba Sądowa w W-wie (dzieli się na departamenty: karne cywilne i hipoteczne) oraz Departamenty stanu Rządzącego Petersburgu.

99. Kompetencje i skład Senatu w Księstwie Warszawskim

Do Senatu wchodzili dożywotnio mianowani przez króla senatorowie świeccy: wojewodowie i kasztelanowie oraz senatorowie duchowni. Stanowiska senatorów (wojewodów i kasztelanów) miały charakter tytularny.
Początkowo według konstytucji w skład Senatu wchodziło po 6 biskupów, wojewodów i kasztelanów, a w 1810r dodano po 4 biskupów ( biskupów tym jedyny greckokatolicki biskup chełmiński), wojewodów i kasztelanów. 18 → 30.

Przewodniczeniem obrad Senatu należało do monarchy. Król mógł też obsadzić stanowisko prezesa Senatu oraz sekretarza. Role Senatu ograniczono do formalnej kontroli ustaw uchwalonych przez Izbę Poselską. Konstytucja dopuszczała w określonych warunkach możliwość odmowy sankcji ze strony Senatu wobec tych uchwał. Król mógł ogłosić uchwałę Izby Poselskiej za prawo obowiązujące wbrew stanowisku Senatu. Senat uzyskał uprawnienia do sprawdzania ważności wyboru posłów i deputowanych oraz do kontroli ksiąg obywatelskich.

*) dwuizbowy parlament: Senat (izba wyższa) Izba Poselska (izba niższa)

100. Władza ustawodawcza w konstytucji 3go Maja

Dwuizbowy sejm – stanowy charakter. W skład Izby Poselskiej wchodziło 204 posłów wybieranych na sejmikach przedsejmowych. W każdej z 3 prowincji będzie wybranych 68 posłów, co oznaczało, że 2/3 to posłowie koronni. Plenipotenci miast w liczbie 24 wybierani przez zgromadzenia wydziałowe miejskie wchodzili w skład komisji rządowych. W ławach rządowych mieli możliwość występowania w sprawach miejskich w Izbie Poselskiej. Posłowie zostali uznani za reprezentantów całego narodu → moc wiążącą utraciły instrukcje poselskie. Sesja sejmowa trwa 70 dni, możliwość przedłużenia jej o 30. Obradom izby niższej przewodniczy marszałek. Powołanie komisji (deputacji). W celu usprawnienie obrad na posiedzeniach plenarnych przyjmowano, odrzucano lub odsyłano projekty ustaw i uchwał sejmowych do odpowiednich komisji. Zasada większości głosów (w różnej postaci). Co trzeci sejm miał odbywać się w Grodnie.

Pozycja izb parlamentarnych była nierównorzędna, na niekorzyść Senatu. Dominującą rolę spełniała Izba Poselska. Kompetencje sejmu obejmowały ustrojodastwo, ustawodawstwo, kontrolną – władzy wykonawczej. Dążono do uniemożliwienia częstych zmian ustawy zasadniczej. Nadzwyczajny sejm konstytucyjny będzie uprawniony do rewizji Ustawy Rządowej po upływie 25 lat, w 1816r.

Ograniczono liczebność Senatu, któremu przewodniczył król. 102 senatorów świeckich + bp (ordynariusze diecezji) oraz ministrowie (30). Po śmierci St. Augusta Poniatowskiego, senatorowie świeccy mieli być powoływani spośród podwójnej liczby kandydatów przedstawionych przez sejmiki. Wprowadzenie obieralności senatorów, zamiast ich dotychczasowej dożywotności. Ograniczono rolę senatu, pozostawiając mu veto zawieszające.

Obok Izby Poselskiej, w przeciwieństwie do senatorów, król ze Strażą Praw posiadał inicjatywę ustawodawczą. Król nadal zwoływał sejm, który w określonych wypadkach mógł się zebrać i obradować bez jego udziału i stał na czele państwa.

102. Król Królestwa Polskiego

Osoba króla jest święta i nietykalna. Kontr asygnata aktów monarchy przez odpow ministra dla ich ważności. Rząd jest w osobie króla. Król sprawuje władzę wykonawcza w całej swej rozciągłości. Uprawnienia te realizował za pośrednictwem ministrów innych organów państwowych. Udział w prawodawstwie i wymiarze sprawiedliwości. Sądy wyrokowały w imieniu monarchy. Każdorazowy car był królem Polski, ale tylko Mikołaj I koronował się na króla Polski w 1829r. Konstytucja z 1815r określała zasady ustanowienia REGENCJI. Według Statutu Organicznego 1832 wspólna koronacja cesarza Wszechrosji i króla Polski odbywać się miała w Moskwie, akt ten wprowadzał wspólna regencję. Po upadku powst list tytuł króla polskiego stał się jednym z wielu zamieszczanych w tytulaturze cesarza Wszechrosji.

kamila

Jeśli dysponujecie krążącymi (hehe, nie mam pojęcia jak się pisze) po naszej grupie opracowanymi zagadnieniami, to uzupełniam niniejsze o brakujące pytania.

Pozostałe pytania, które nie zostały opracowane, a znajdują się na liście z zagadnieniami po prostu się powtarzają.

Wydaje mi się, że tylko tych powyżej nie ma w kserówkach.

Opracowane na podst. podręcznika Kallasa.

Smile

Gość

o której godzinie zaczyna się w czwartek egzamin z HUP?? Ktoś wie?!

Alatar

Oto jest pytanie!

agata

wg pewnych źródeł o 9.00 w sali 131.

BTW. z tych opracowań krążących po grupie a podpisanych Igor Łakomy nie radzę korzystać. Mają błędy, niektóre pytania opracowane są po kilka razy i za każdym razem inaczej, większość żywcem przepisana z Kallasa, ogromnymi fragmentami (a chyba sensem opracowania jest streszczenie podręcznika a nie jego przepisywanie?), czasem częściowo nie na temat, a czasem zupełnie nie na temat (nie ten fragment co trzeba)... Widziałam dzisiaj w obiegu jakieś inne ksera, z tabelkami, może będą trochę lepsze.

A co do zagadnień - to według tej listy którą dostaliśmy ma ich być 115 ale około 30 się powtarza + kilka zawiera się w innych, ogólniejszych pytaniach. Łącznie zostaje jakieś 80. Więc i tak masakra.

Dorota

Agatko, myślę, że mówienie wszystkim i to w dodatku dwa dni przed egzaminem ze notatki z których dotychczas się uczyli są do dupy nie jest najlepszym motywem.....

agata

lepiej dwa dni przed egzaminem niż dwie godziny przed egzaminem Razz

poza tym, ja nie mówię że one są do dupy, ale że mają błędy. Z czego ktoś się uczy to jego wybór, nie?

Dorota

Oczywiście. Ale ja oczami wyobraźni widziałam te zmartwione buziunie koffaniutkich (beznadziejne słowo:/) archiwalnych dziobaczków (chociaż i tak mało ludzi tu bywa więc pewnie przesadzam Very Happy

). Może na koniec jakaś złota mysl... Nieważne z czego ważne że w ogóle sie uczymy.....??? Smile

....

Alatar

Coraz więcej mówi mi, że wybiorę się na egzamin wraz z grupą społeczno-ekonomiczną czyli w piątek. Confused