Pongit Fan Site

Dorota

Jaki jest temat jutrzejszych zajęć???

Alatar

Prawdopodobnie konstytucje marcowa i kwietniowa.

Dorota

Mam apel do Łasica- umieść proszę już swój nie wygłoszony jeszcze referat tu na forum. Może zapoznanie się z nim ułatwi co nieco in spe......

Alatar

Zamieściłem kilka zdjęć z Cmentarza Orląt Lwowskich: [link widoczny dla zalogowanych]
Szkoda, że jest takie ograniczenie prędkości ściągania.

Dodatkowo zamieściłem także tutaj: [link widoczny dla zalogowanych]

Łasic

Zamieszczam referat.

Celem niniejszego referatu jest przedstawienie założeń obu ustaw konstytucyjnych oraz porównanie ich zarówno pod względem ich treści, jak również okoliczności towarzyszących ich powstawaniu. Za cezury czasowe w przypadku Konstytucji Marcowej można przyjąć dzień 20 lutego 1919 roku, w którym przyjęto tzw. Małą Konstytucję - ustawę tymczasową, regulującą prawo do chwili uchwalenia właściwej konstytucji. Natomiast wydarzeniem decydującym o przygotowaniu Konstytucji Kwietniowej był dzień 26 stycznia 1934 roku, kiedy to Komisja Konstytucyjna przedłożyła Sejmowi główne tezy nowej ustawy zasadniczej.
Polskie konstytucje międzywojenne powstawały w zupełnie odmiennych sytuacjach politycznych; pierwszą, tak zwaną marcową z 1921 r. uchwalono w przeddzień zawarcia pokoju z Rosją Radziecką. Przyjmowano ją w panującej wówczas atmosferze entuzjazmu dla demokracji parlamentarnej, modelu ustroju wprowadzonego powszechnie przez zrzucające zależność narodowo-państwową kraje Europy Środkowej. Przyjęcie ustawy miało także wielkie znaczenie psychologiczne dla narodu polskiego, ponieważ uchwalono ją kilka dni przed plebiscytem na Górnym Śląsku, co było ważnym propolskim atutem w oczach Górnoślązaków, potwierdzeniem siły i jedności odradzającego się państwa polskiego. Redagowanie konstytucji kwietniowej przypadło natomiast na czas rozczarowania systemem parlamentarnym, triumfu totalitaryzmu (Niemcy, Włochy, Związek Radziecki), odczuwanych wciąż skutków wielkiego kryzysu ekonomicznego.
Po ogłoszeniu niepodległości Polski, Rada Regencyjna 14 listopada 1918 r. rozwiązała się przekazując Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy. Dekretem z 14.11.1918 r. Piłsudski występując jako wódz naczelny powierzył misję stworzenia rządu Ignacemu Daszyńskiemu, któremu nie udało się jednak powołać gabinetu. Dokonał tego 18 listopada Jędrzej Moraczewski. Ustrój państwa uregulowano dekretem z 22 listopada o najwyższej władzy reprezentacyjnej, którą sprawować miał Naczelnik Państwa aż do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego. Natomiast 28 listopada ogłoszono zasady ordynacji wyborczej, rozpisując przyszłe wybory do Sejmu Ustawodawczego na 26 stycznia 1919 r. Oparto je na demokratycznym, 5-przymiotnikowym prawie wyborczym. Większość, to znaczy 36% głosów uzyskała endecja, silne było również ramię ludowców: PSL "Wyzwolenie" zdobył 15%, a PSL "Piast" 12%. 20 lutego 1919 r. przyjęto uchwałę sejmową, która przeszła do historii jako Mała Konstytucja. „Mimo, iż pojęcie to nie jest normatywnie zdefiniowane, na trwałe weszło do słownictwa politycznego i jest używane zarówno w literaturze naukowej, jak i publicystyce ustrojowej.” Mała Konstytucja miała obowiązywać do czasu wydania właściwej ustawy zasadniczej. Zgodnie z nią władzą suwerenną i ustawodawczą był Sejm Ustawodawczy. Natomiast władzę wykonawczą i realizację uchwał Sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych powierzono Naczelnikowi Państwa. Do jego uprawnień należało też powoływanie na wniosek sejmu, rządu.
Prace nad tekstem konstytucji zainicjowano już w 1917 r. Jednak projekty stworzone przez Biuro Konstytucyjne Rządu czy też przez poszczególne partie polityczne nie zyskały uznania Komisji Konstytucyjnej, która przystąpiła do tworzenia własnego projektu. Za generalny wzorzec przyjęto konstytucję III Republiki Francuskiej z 1875 r. Podczas debat plenarnych dochodziło do licznych sporów odnośnie tego czy powołać senat, jaki status powinien mieć Kościół katolicki w Polsce i mniejszości narodowe, jaki zakres władzy powinien posiadać prezydent itp. Dzięki kompromisowi politycznemu stało się możliwe uchwalenie 17 marca 1921 r. Konstytucji Rzeczpospolitej, potocznie zwanej Konstytucją marcową. Jej cechą charakterystyczną jest dominacja sejmu nad organami władzy wykonawczej. Parlamentowa reprezentacja partii prawicowych w obawie przed silną pozycją Piłsudskiego doprowadziła do ograniczenia kompetencji prezydenta RP. Dlatego też, gdy w wyniku przewrotu majowego władzę przejęli piłsudczycy, ich głównym celem stała się zmiana konstytucji.
Zachowując ogół konstytucji marcowej, przeprowadzono poprawki, które miały przygotować społeczeństwo, jak i opozycję do przyszłego wprowadzenia nowej konstytucji. Tzw. Nowela sierpniowa uchwalona 2 sierpnia 1926 roku przyznawała prezydentowi prawo do rozwiązywania parlamentu na wniosek rządu, wydawania dekretów z mocą ustawy (w okresie między kadencjami Sejmu i Senatu), wzmocniła pozycję rządu w sprawach budżetowych. Sejm nie mógł rozpatrywać wniosku o wotum nieufności dla rządu na tym samym posiedzeniu, na którym zostało ono zgłoszone. Nowela sierpniowa stanowiła formalny wyraz zmiany układu sił w stosunkach między władzą ustawodawczą a wykonawczą. Sankcjonowała fakt przesunięcia się ośrodka dyspozycji władzy państwowej z sejmu do rządu.
Po uchwaleniu noweli sierpniowej rozpoczęły się w Polsce rządy sanacji, a faktyczną władzę w państwie przejął Józef Piłsudski, który w październiku 1926 r. stanął na czele rządu. Przed nowymi wyborami sanacja powołała Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem na czele z Walerym Sławkiem, który złożył projekt nowelizacji konstytucji w 1928 r. Proponowano dalsze rozszerzenie uprawnień prezydenta, m.in. o inicjatywę ustawodawczą. W trakcie prac nad nowelizacją doszło w 1930 r do rozwiązania parlamentu przez prezydenta Mościckiego. Po jego rozwiązaniu władze aresztowały 19 posłów opozycji, których następnie osadzono w twierdzy w Brześciu nad Bugiem. W wyborach z listopada 1930 r., których przebieg jest przedmiotem uzasadnionej krytyki m.in. ze względu na rolę administracji państwowej, obóz prorządowy uzyskał większość. Wraz z osłabieniem opozycji tracił swoje znaczenie coraz rzadziej obradujący parlament. Jednocześnie rozszerzał się zakres pełnomocnictw Prezydenta RP do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy. W styczniu 1934 r. w imieniu Komisji Konstytucyjnej Stanisław Car przedstawił sejmowi tezy odnoszące się do rewizji konstytucji. Podnosząc sprzeciw posłowie opozycji opuścili salę obrad, co pozwoliło sanacji uzyskać kwalifikowaną większości 2/3 głosów i uchwalić tezy jako projekt konstytucji. Było to działanie niezgodne z przepisami konstytucyjnymi. Senat przyjął projekt z poprawkami w styczniu 1935 r., a w marcu projekt powrócił pod obrady Sejmu. Poprawki Senatu rozpatrzono jednak według zasad właściwych dla uchwalenia zwykłej ustawy, a więc większością 11/20, nie wymagając przewidzianej dla konstytucji większości 2/3. Pozwoliło to odrzucić sprzeciw opozycji i przyjąć ustawę. Ostatecznie 23 kwietnia 1935 r. prezydent Ignacy Mościcki podpisał tekst konstytucji, zwanej popularnie kwietniową.
Przejdźmy teraz do porównania głównych zasad wprowadzanych przez obie konstytucje. Konstytucja uchwalona w marcu 1921 roku określiła ustrój państwa jako rzeczpospolitą (republika). Źródłem władzy w państwie był Naród, sprawujący ją przez swych przedstawicieli. Fundamentem ustroju był trójpodział władz na ustawodawczą (sejm i senat), wykonawczą (prezydent i rząd) oraz sądowniczą, wykonywaną przez niezawisłe sądy. W konstytucji kwietniowej z 1935 roku zasadę republikanizmu wyrażono w nazwie państwa oraz zwrotem - "wspólne dobro obywateli". Świadomie zrezygnowano ze stwierdzenia, że źródłem wszelkiej władzy jest Naród. Odchodzono także od zasady trójpodziału władzy. Odtąd miała być ona jednolita i skupiać się w urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej. Do rangi naczelnych zasad ustrojowych zaliczono idee odpowiedzialności, służebności i dobra powszechnego. Prezydent odpowiadał przed Bogiem i historią za losy kraju. Naczelne zadanie organów państwa definiowano jako służbę Rzeczypospolitej.
Pełnią i wyłącznością władzy ustawodawczej, a zarazem przewagą nad władzą wykonawczą obdarzano w 1921 r. parlament. Składał się z dwóch izb, z których silniejszy był sejm. Wyższość Sejmu zaznaczała się w procedurze legislacyjnej (uchwalanie ustaw) i kontroli nad rządem. Projekty ustaw, które mogli zgłaszać posłowie lub rząd trafiały najpierw pod obrady Sejmu. Po uchwaleniu wędrowały do Senatu, który miał maksimum 60 dni na wniesienie poprawek lub odrzucenie ustawy. Ostatnie słowo posiadał jednak Sejm. Wystarczyła większość 55 proc. głosów w izbie niższej, żeby w ponownym głosowaniu anulować poprawki lub sprzeciw Senatu. Był to też ostatni etap pracy nad ustawą przed jej wejściem w życie, ponieważ nie przewidywano dla prezydenta prawa weta. Tylko dla Sejmu zarezerwowano prawo kontrolowania rządu przez uchwalanie tzw. wotum nieufności. Uchwała taka zobowiązywała rząd lub ministra, przeciwko któremu była skierowana, do ustąpienia. Przewaga władzy ustawodawczej nad wykonawczą przejawiała się też w sposobie wyboru głowy państwa (wybór przeprowadzany na wspólnym posiedzeniu Sejmu i Senatu, czyli Zgromadzeniu Narodowym) czy chociażby kontroli nad polityką zagraniczną (ratyfikacja traktatów). Wybory do izb były powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i proporcjonalne. Czynne prawo wyborcze do sejmu zdobywało się osiągając 21 rok życia, a bierne 25; do senatu odpowiednio 30 i 40. Z czynnego prawa nie korzystali wojskowi w okresie służby czynnej. Prawo zgłaszania kandydatów mieli wszyscy uprawnieni do głosowania. Sejm według ustaw o ordynacji wyborczej z 28 VII 1922 r. składał się z 444 posłów a w izbie wyższej zasiadało 111 senatorów. Kadencje obu izb były równoczesne i wynosiły 5 lat.
Konstytucja kwietniowa nie zmieniła struktury parlamentu, ale zmodyfikowała jego kompetencje, relacje między izbami oraz prezydentem i rządem oraz zasady wyborcze. Z zakresu uprawnień izb wyłączono sprawy sił zbrojnych i administracji państwowej, przekazując je w ręce prezydenta. Parlament mógł się też podzielić swoją władzą z głową państwa, uchwalając na jej życzenie pełnomocnictwo do wydawania dekretów prezydenckich. Prace nad budżetem nie mogły przekroczyć teraz 3 miesięcy w sejmie i 20 dni w senacie, pod rygorem automatycznego wprowadzenia w życie projektu rządowego. Zmniejszono przewagę sejmu nad senatem. Izba niższa mogła przeciwstawić się decyzjom wyższej tylko gromadząc kwalifikowaną większość (3/5 głosów). Procedura legislacyjna nie kończyła się jak poprzednio w parlamencie. Ostateczną wersję projektu ustawy musiał zatwierdzić prezydent. Do obalenia weta musiano by zebrać bezwzględną większość głosów w każdej z izb. Senat włączony został w procedurę uchwalania wotum nieufności rządowi (lub ministrom). Przegrywając głosowanie w sejmie rząd lub minister mógł jeszcze liczyć na poparcie senatu, które wystarczyło do zachowania funkcji. Obalenie rządu przez obie izby udaremnić mógł prezydent rozpisując przedterminowe wybory parlamentarne. Z podstawowych zasad prawa wyborczego do sejmu skreślono proporcjonalność. Podniesiono też granicę czynnego prawa wyborczego do 24 lat oraz biernego do 30. Gruntownie zmieniono zasady powoływania senatu. Odchodzono od reguły, że jest on w całości wybieralny. Trzecią część składu mianował prezydent. Pozostałą wybierał elitarny krąg wyborców w drodze dwustopniowego głosowania.
Konstytucja marcowa powierzała funkcje głowy państwa prezydentowi. Wybierały go na siedem lat sejm i senat połączone w Zgromadzenie Narodowe. Prezydent reprezentował państwo na zewnątrz (mianował ambasadorów, zawierał i wypowiadał umowy międzynarodowe), sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi (ale tylko w czasie pokoju), powoływał i odwoływał rząd (lub poszczególnych ministrów), obsadzał urzędy państwowe, mianował oficerów, wydawał akty wykonawcze do ustaw (rozporządzenia), powoływał sędziów, stosował prawo łaski. Jedynymi jego kompetencjami wobec parlamentu było zwoływanie, odraczanie i zamykanie sesji parlamentu. Prezydent odpowiadał za przestrzeganie prawa (konstytucji i ustaw) oraz ponosił odpowiedzialność karną przed Trybunałem Stanu (wyłanianym przez obie izby). Wykonywanie funkcji prezydenta uzależnione było też ściśle od współdziałania z rządem (Radą Ministrów). Każda decyzja prezydenta wymagała podpisu (akceptacji) premiera i właściwego ministra (zasada kontrasygnaty). Ci z kolei odpowiadali za to przed sejmem.
W 1935 roku zachowując wszystkie dotychczasowe, rozszerzono znacznie kompetencje wykonawcze prezydenta oraz nadano szereg odnoszących się do władzy ustawodawczej, a nawet sądowniczej. Zwiększyła się lista obsadzanych przez niego stanowisk. Poza urzędem Premiera uwzględniono tu m.in. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Władza powoływania równała się też prawu zwalniania z tych funkcji. Prezydent zdobywał ponadto prawo mianowania 1/3 senatorów, weta wobec ustaw i przedterminowego rozwiązywania parlamentu. Miał też możliwość wydawania dekretów. Wpływ prezydenta na sądownictwo przejawiał się w nominacji Prezesa Sądu Najwyższego, obsadzaniu składu Trybunału Stanu. Jedną z najistotniejszych innowacji było wyłączenie części uprawnień prezydenta spod warunku kontrasygnaty. Należały tu teraz m.in. wszystkie wymienione wyżej uprawnienia nominacyjne oraz rozwiązywanie parlamentu. Konstytucja kwietniowa oddawała prezydentowi pełnię władzy ustawodawczej i wykonawczej nad wojskiem. W okresie pokoju powołano do bezpośredniego kierowania wojskiem urząd Głównego Inspektora Sił Zbrojnych (był on zarazem szefem sztabu generalnego). GISZ nie podlegał kontroli ze strony parlamentu, za to był całkowicie zależny od prezydenta. W okresie wojny prezydent mógł łączyć funkcje zwierzchnika i bezpośredniego głównodowodzącego armią. Wyręczać go w tym mógł podległy mu Naczelny Wódz. Ustawodawcze dekrety wojskowe głowy państwa wymagały kontrasygnaty ministra, ale nie podlegały weryfikacji przez parlament. Radykalnie zmieniono sposób powoływania prezydenta. Tryb wybierania obejmował dwa etapy. Pierwszym było wysunięcie 2 kandydatów ze strony ustępującego prezydenta oraz przez Zgromadzenie Elektorów reprezentujące w 2/3 sejm, a w 1/3 senat. Między tak zgłoszonymi kandydatami ostatecznego wyboru dokonywać miał Naród w powszechnym głosowaniu. Drugi etap nie odbywałby się, jeżeli prezydent nie skorzystał z tej prerogatywy. Kadencja prezydenta trwała 7 lat. W przypadku wojny okres urzędowania przedłużał się aż do upływu trzech miesięcy licząc od zawarcia pokoju. Wyposażony w tak szeroki zakres władzy prezydent nie ponosił żadnej odpowiedzialności przed jakimkolwiek organem państwa.
Pozycja rządu w systemie parlamentarnym z 1921 r. nie była znacząca. Prowadził on politykę zagraniczną, wewnętrzną i obronną kraju oraz realizował ustawy uchwalane przez parlament. Powołanie rządu należało formalnie do prezydenta, lecz utworzenie go wbrew większości parlamentarnej było niemożliwe, bo groziło mu z jej strony wotum nieufności. Odwołanie gabinetu cieszącego się zaufaniem sejmu też nie wchodziło w rachubę, ponieważ sami zainteresowani, czyli premier i ministrowie musieliby podpisać własną dymisję. Doprowadziło to w praktyce do zrzeczenia się przez prezydenta praw kierowania polityką państwa na rzecz sejmu. Na czele gabinetu stał premier. Za kierunek polityki rząd odpowiadał przed sejmem (wotum nieufności). Za złamanie prawa lub przestępstwo karane sądzony mógł być na wniosek sejmu (3/5 głosów) przez Trybunał Stanu.
W konstytucji kwietniowej rząd wymieniano przed parlamentem. Zakres kompetencji wzrastał wraz z poszerzaniem uprawnień głowy państwa (prawo wydawania dekretów). Osłabiona została odpowiedzialność gabinetu przed parlamentem, pojawiała się za to zależność od prezydenta, do odwołania włącznie. Przesądzało to o możliwości koncentracji władzy w rękach głowy państwa.
Konstytucja marcowa zawierała bardzo szeroki katalog praw i wolności. Towarzyszyły im też obowiązki obywatelskie. Za najwyższy z nich uznawano wierność dla Rzeczypospolitej, dalej przestrzeganie Konstytucji i prawa, obowiązek służby wojskowej, ponoszenia ustawowych powinności (podatki), pełnienia nałożonych funkcji publicznych oraz patriotycznego wychowania swoich dzieci i zapewnienia im minimum wykształcenia. Trzy naczelne prawa: do życia, wolności i mienia państwo gwarantowało wszystkim bez względu na pochodzenie, narodowość, język, rasę czy religię. Z nich wywodzono prawa pochodne, które podzielić możemy na kilka grup. Pierwsza to gwarancje wolności osobistej: zakaz zatrzymywania powyżej 48 godzin i wymóg sankcji sądowej na tymczasowe aresztowanie, równość wobec prawa i prawo sądu. Do tej dziedziny należała także nietykalność mieszkania, tajemnica korespondencji i swoboda emigracji. Drugą grupę nazwać by można prawami polityczno-światopoglądowymi. Należały tu wolność sumienia, wyznania, myśli, prasy, składania petycji, zrzeszania i zgromadzeń. Trzecia to prawa społeczne, a wśród nich do pracy, ubezpieczeń społecznych, bezpłatnego nauczania w szkołach publicznych. Szczególną ochroną otaczano dzieci: pozbawione troski rodzicielskiej miały prawo do opieki i pomocy państwa, normowana była praca młodocianych (od 15 roku życia) i kobiet. Specjalnej regulacji podlegała kwestia własności. Uznano ją za jedną z najważniejszych podstaw ustroju społecznego. Czwartą grupę tworzyły wolności kulturalno-narodowe. Wymieniano tu wolność swobodę badań naukowych, nauczania i prawo do zachowania tożsamości narodowej przez jednostki jak i grupy (mniejszości narodowe).
Mimo że twórcy konstytucji kwietniowej nie opowiadali się za systemem liberalnej demokracji, katalog praw nie został wyraźnie uszczuplony. Figurowały w nim dalej wolność osobista, słowa, zrzeszeń, nietykalność mieszkania i tajemnica korespondencji. Z tekstu poprzedniej ustawy zasadniczej przeniesiono bezpośrednio gwarancje prawa własności, wolności sumienia, wyznania, badań naukowych i nauczania oraz praw narodowych mniejszości. Skreślono natomiast prawa społeczne. Jako granice wszystkich wolności wskazywano dobro powszechne, którym uzasadniano także "ukierunkowanie życia społeczeństwa przez państwo". Interpretacja tego pojęcia należała - w braku innego wskazania - do władzy, co otwierało pole do oczywistych nadużyć.
Możliwe było czasowe ograniczanie praw obywatelskich związane z wprowadzaniem stanu wyjątkowego w kraju. Według konstytucji marcowej stan wyjątkowy mógł wprowadzić rząd za zgodą prezydenta, jednak musiał być on zatwierdzony przez Sejm. Jeżeli izba odmówiła zgody, stan wyjątkowy natychmiast tracił moc obowiązującą. W konstytucji kwietniowej ograniczono kontrolną rolę Sejmu. Rząd dysponował znacznie dłuższym okresem, w którym mógł wprowadzić stan wyjątkowy. Korzystał także ze znacznie bardziej ogólnikowego sformułowania upoważnienia do zawieszania w tym okresie praw obywatelskich. Dawało mu to w konsekwencji większą swobodę działania.
Stosunek państwa do kościołów wyrażony w konstytucji marcowej nie uległ później żadnym zmianom. Kościoły korzystały z wolności kultu (prawo do zbiorowych i publicznych nabożeństw), swobody kształtowania swego wewnętrznego ustroju oraz osobowości prawnej (np. możliwość posiadania majątku). Wyznanie rzymskokatolickie traktowano - ze względu na przekonania większości - jako "naczelne wśród równouprawnionych". Relacje państwo- kościół miały być określone, w wypadku Kościoła katolickiego - w drodze konkordatu (ratyfikowanego przez sejm), a pozostałych - na mocy ustaw wydanych po porozumieniu z ich reprezentacjami.
Na mocy konstytucji marcowej sądy są niezależne (czyli samodzielne, nie muszą przed nikim odpowiadać) oraz niezawisłe (ich decyzja nie podlega dyskusji). Jedynie prezydent ma prawo łaski, czy może uwolnić oskarżonego, kiedy ten zostanie skazany przez wszystkie sądy. Ponieważ wg ustawy zasadniczej z 1935 roku prezydent kontroluje całą władzę państwową, podlegają mu także sądy. On także powołuje i odwołuje prezesa Sądu Najwyższego.
Konstytucje należą do tzw. ustaw sztywnych, stwarzających pewne przeszkody prawne dla przeprowadzenia zmiany ustroju. Zmiana konstytucji marcowej mogła być uchwalona kwalifikowaną większością 2/3 głosów w każdej z izb, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby jej członków. Wniosek o zmianę konstytucji musiał być podpisany przez co najmniej ¼ ustawowej liczby posłów i zapowiedziany co najmniej 15 dni wcześniej. Artykuł 125 przewidywał, że co 25 lat konstytucja ma być poddawana rewizji zwyczajną większością głosów obu izb połączonych w Zgromadzenie Narodowe. Istniała jeszcze jednorazowa i wyjątkowa sytuacja. Sejm II kadencji mógł dokonać rewizji konstytucji głosami 3/5 posłów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Oznaczało to, że sejm może np. zlikwidować tą drogą senat.
Według konstytucji kwietniowej jej zmiana mogła być dokonywana z inicjatywy prezydenta, rządu lub ¼ ustawowej liczby posłów. W pierwszym przypadku wystarczyła większość zwykła w obu izbach, w pozostałych: większości ustawowej liczby posłów. Gdy z inicjatywą zmian wychodził np. sejm, prezydent miał prawo zastosować weto zawieszające o wyjątkowo długim okresie – ponowne rozpatrzenie mogło nastąpić dopiero podczas kolejnej kadencji (czyli w skrajnych przypadkach na 5 lat).
Istotną zmianę w sprawach Śląska wprowadzała konstytucja kwietniowa. Konstytucja marcowa przewidywała, iż aby zmienić ustawę o autonomii Śląska wymagana jest zgoda Sejmu Śląskiego. Po wprowadzeniu w życie konstytucji z 1935 r. zgoda taka przestawała być potrzebna.
Konstytucja marcowa była konstytucją demokratyczną. Opierała się na zasadach dominacji sejmu, szerokiego samorządu i równie szerokich praw obywatelskich. W Polsce system dominacji sejmu był niezamierzonym wynikiem walki między prawicą a lewicą Sejmu Ustawodawczego. Prawica zdawała sobie sprawę, że w latach 1918-1921 rozwiązania jawnie niedemokratyczne nie mają szans realizacji. […] Jednocześnie prawica, licząc na sukcesy w wyborach sejmowych i obawiając się Piłsudskiego – jako ewentualnego prezydenta, zmierzała do maksymalnego ograniczenia jego roli.
Konstytucja kwietniowa była wyrazem tendencji określanych jako autorytarne. Koncepcja silnej władzy centralnej z dominującą pozycją prezydenta wynikała zarówno z przekonania o konieczności istnienia w państwie czynnika nadrzędnego nad innymi ogniwami państwowymi, co łączyło się z koniecznością zabezpieczenia państwa przed grożącym mu niebezpieczeństwem z zewnątrz. Zaletą konstytucji była dbałość o zapewnienie ciągłości państwa, co wyrażało się w przepisach o zagrożeniu państwa, a w szczególności o stanie wojennym, jak również w przepisach o wyznaczaniu przez prezydenta swojego następcy na czas wojny. Według Władysława Rostockiego konstytucję niesłusznie nazywano faszystowską. Jedną z cech ustroju faszystowskiego był nacjonalizm. Państwo w Konstytucji 1935 r. nie było natomiast państwem nacjonalistycznym. Ustawa kwietniowa nie przyjęła wzoru państwa totalitarnego, wszechogarniającego obywateli, przekreślającego ich swobody […]. Zapewniała wolność sumień, słowa i zrzeszeń, nie przyjmowała zasady monopartii.
Bibliografia
1. Źródła:
- Ustawa konstytucyjna z 17 marca 1921 r. [Dz.U. R.P. Nr 44, poz. 267], [w:] Konstytucja marcowa, oprac. Andrzej Burda, Lublin 1983, s. 67-101.
- Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r.[ Dz.U. R.P. Nr 30, poz. 227], [w:] Władysław Rostocki, Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej Konstytucji Kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce, Lublin 2002, s. 301-321.

2. Opracowania:
- Andrzej Ajnenkiel, Historia sejmu polskiego, t.2, cz.2: II Rzeczpospolita, Warszawa 1989
- Andrzej Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 1991
-Marian Kallas, Historia ustroju Polski, Warszawa 2006
- Marian Kallas, Historia ustroju Polski X-XX w., wyd. 4, Warszawa 2001
- Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t.2, pod red. Mariana Kallasa, Warszawa 1990
- Tadeusz Maciejewski, Historia ustroju i prawa sądowego Polski, wyd. 3, Warszawa 2008
- Władysław Rostocki, Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej Konstytucji Kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce, Lublin 2002

Łasic

Jeżeli chodzi o Wasze pytania do mnie, to wyrzuciłam z referatu część rzeczy i proponuje żebyście pytali np:
- czy wiem cokolwiek na temat Konstytucji Wolnego Miasta Gdańska z 14 VI 1922.
- funkcjonowanie władz emigracyjnych wg jakiej konstytucji? - konstytucji kwietniowej - tzw. umowa paryska 30 IX 1939 r.
- nie mam w ref nic na temat podziału terytorialnego, podziału administracji i samorządu - więc możecie zapytać, żebym trochę nakreśliła jak to wyglądało wg obu konstytucji.
- autonomia ślaska wg obu konstytucji
- ref kończę problematyką czy konstytucja kwietniowa była konstytucją faszystowską? - najwyżej zwrócę się z tym pytaniem później do was, żeby usłyszeć jakie opinie macie na ten temat.

Proszę podajcie na forum jakieś wasze propozycje pytań do wt rano, tak żebym jakby coś miała czas się przygotować. I tak obawiam się, że to będzie wyglądało podobnie jak ref Krzyśka i to ona będzie mi wytykać, że nie umieściłam np spraw administracyjnych, a wy generalnie nie zdążycie nawet oto zapytać. No ale cóż...

Łasic

Zapomniałam jeszcze zapytać jak się ustosunkowaliście do jej prośby/rozkazu kupienia sobie własnych podręczników? Zamierzacie to zrobić?

KellyCMI

Ni chuja

kamila

hej, to jest wersja robocza!!!!!!!!!
są tu fragmenty, które budzą moją wątpliwość merytoryczną, ale już ich teraz nie sprawdzę. Zaznaczyłam je na czerwono, ale nie wiem, czy to się tak skopiowało Sad

i nie mam pomysłu na pytania Sad

JÓZEF PIŁSUDSKI

RODZINA - MŁODOŚĆ – PIERWSZA DZIAŁALNOŚĆ

Rodzina. - Ur. 5.12.1867 roku – majątek Zułów – powiat święcański, Wileńszczyzna. Ojciec, Józef, komisarzem podczas powstania styczniowego w Rządzie Narodowym. Matka, Maria z Billewiczów, przekazała dzieciom wartości – honor, patriotyzm. Rodzina wielodzietna. Początkowo dwór zułowski bogaty, JP – sielskie dzieciństwo, później podupada, bieda.
Wykształcenie. Gimnazjum - Nauka w wileńskim gimnazjum. Samokształcenie, kółko „Spójna”. Studia – medycyna w Charkowie. Aktywny polit., x2 zatrzymany po studenckich manifestacjach.
Zesłanie. - Zamieszany w udział spisku na życie cara (nieświadomie). Skazany na 5letnie zesłanie na wsch. Syberię (Kireńsk, Tunka).

DZIAŁALNOŚĆ PRZED WIELKĄ WOJNĄ

Działalność partyjna. Wilno. Powrót 1892 –. Znów studia. Korespondent „Przedświtu”. Członkiem Sekcji Litewskiej PPS 1893. Staje na czele grupy, która dąży do organizacyjnego odrodzenie PPS na Litwie. Celem niepodległość. Zostaje członkiem Centralny Komitet Robotniczy (najwyższe partyjne gremium) – org. partyjnych struktur.
Redaktor i wydawca „Robotnika”. Żyje w konspiracji, zagrożony aresztowaniem, pseudo: Józef Grodzki, Wojnorowski, Witold Kościesza, później Mieczysław. Dba o centralna kasę, o utrzymanie kontaktów z Rosj, innymi narodowościami, kołami studenckimi w Ros. Przeprowadza się z drukarnią do Łodzi. Aresztowany – 1900 (za „Robotnika”). Cytadela w W-wie. Ucieczka.

Wyprawa do Japonii (1904 – wojna rosyjsko – japońska) Szansa na zryw narodowy. JP przekazuje opracowanie dotyczące ruchów rosyjskich wojsk na Syberii. PPS chciał: stałej subwencji dla swojej organizacji, dostaw broni, rząd japoński miał stale wysuwać na międzynarodowej arenie kwestię polską, pomysł utworzenia pl legionu. W efekcie rząd japoński uznał, że to krepuje ich politycznie i ograniczył się do wypłacenia subwencji na zakup broni i materiałów wybuchowych (ok. 20 tys. funtów).

Organizacja Bojowa PPS – wg wizji JP „popychanie” ruchu narodowego. Chciał, aby OB na dłuższą metę była armią. Powstaje także Szkoła bojowa w Krakowie. Rozłam ideowy PPS, pretekstem niechęć do formacji władz PPS. Wg. Wł. Suleji prawdziwym powodem – bojowcy nie chcieli federacji z Ros.
JP – w PPS Frakcja Rewolucyjna: niepodległość dla narodu.
Przygotowanie militarne do przyszłych rewolucyjnych zadań, (ZWC – Związek Walki Czynnej, od 1912 JP komendantem głównym) . Potrzeba zbrojnych kadr: Związek Strzelecki we Lwowie, Towarzystwo „Strzelec” w Krakowie. Utworzenie Polskiego Skarbu Wojskowego.

JP został członkiem CKR, w decydujący sposób wpływał na oblicze partii.
Droga do niepodległości. JP twórcą orientacji antyrosyjskiej –– zabranie ziem pl Rosji.

DZIAŁALNOŚĆ PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ

Stosunek do WW: szansa na niepodległą Pl. Obóz wokół JP – zamierza wystąpić w przyszłym starciu obok Austrii.

„Kadrówka” (Pierwsza Kompania Kadrowa) – była pierwszy oddział, sformowana przez JP na tzw. Oleandrach w Krakowie, w nocy z 1-go na 2-go sierpnia 1914r. Oddział 144 ludzi – kursanci szkół oficerskich, zorganizowanych pododdziałów Strzelców i Drużyniaków. Dowodził Tadeusz Kasprzycki.

Rząd Narodowy JP nie potrafił zbudować szerszego polit zaplecza w Galicji. Stąd powołał Rząd Narodowy. Była to próba budowania ze strzelcami faktów dokonanych – tj. przejęcia administracji cywilnej w Królestwie.
JP – komendantem polskich sił narodowych. Oddziały strzeleckie miały zająć w imieniu RzN Królestwo. Próba podporządkowania strzeleckich oddziałów austr-węg komendzie. (Bo w Galicji obawiają się, że Królestwo opanują partie socjalistyczne.) JP wybór – oddziały strzelekie do austr szeregów, albo rozwiązane.

Legiony. Powstają dwa legiony, we Wschodniej i Zachodniej Galicji.
Inicjatywa galicyjsko – królewiacka. Reprezentanci JP zgłaszają akces do Naczelnego Komitetu Narodowego.
Organizacja Legionów Polskich. JP - ! pułk Legionu Polskiego (Zachodni).
JP zakł Polska Organizacja Narodowa – próba utworzenia polit zaplecza w Królestwie, komitety przez zlikwidowaniem przekształca w PON.
Tworzy także Polską Organizację Wojskową. PON + POW – próba niezależności od NKN, zaplecze dla polskiej siły zbrojnej, myśl o końcu wojny.
Zostaje mianowany brygadierem.
I Pułk JP – I Brygada Legionów – próba tworzenia własnej militarnej tradycji – dążenie do manifestowania odrębności formacji legionowych, bo NKN nie uzyskało żadnych wiążących zapewnień w sprawie pl, stąd dążenie do odrębności, podkreślenia tymczasowości.
Order Żelaznej Korony dla – JP (doceniony przez austr sztabowców).

„Licytacja sprawy polskiej wzwyż” Brak samodzielności politycznej Legionów → duże uzależnienie L od Austrii, brak możliwości samodzielnego wystąpienia przeciw Rosji. Dlatego JP postanowił o wstrzymanie werbunku do legionów. → Chęć zmuszenia Austrii, aby konkretnie określiła się w sprawie pl.
Licytacje polityczne JP były by ważniejsze, gdyby istniała reprezentacja polityczna Polaków. Stworzono Centralny Komitet Narodowy 1915 – reprezentacja partii lewicy niepodległościowej. Polit JP – nie wypowiadać się definitywnie, można wtedy podbijać. Wrz ’15 r. – zgoda na utworzenie pl rządu i armi.
Dymisja JP.
Rada Pułkowników – 1916 – narzędzie do artykułowania stanowiska całej formacji (bo nie wiedział, jaki będzie nowy dowódca legionów)- nacisk na galicyjskie i kólewiackie środowiska polityczne – komendanci pułków brygad.
Legionizacja legionów . JP domaga się usunięcia z Legionów oficerów armii austr, powierzenia mu komendy nad legionowymi formacjami i usunięcia DW NKN z Królestwa. Uważa, że galicyjscy politycy chcą go i I Bryg odseparować od legionów. W efekcie kosmetyczne zmiany (galicyjscy politycy nie chcą powierzać JP dowództwa nad Legionami). Ale „legionizacja” w zamyśle JP była tylko elementem licytacyjnej polityki.

Idea „rządu i wojska”. Legiony czekają, aby Stolica wyłoniła Rząd, a Legiony uznała za swoją armię - Sosnkowski. Poparli to tylko zwolennicy JP. JP dążył do polit konsolidacji ugrupowań królewiackich. Jego pomysł na przyszła PL razem z Austrią lub z Rzeszą Niemiecką.

Kryzys odznakowy. Rada Pułkowników wystosowała memoriał z żądaniem „zalegalizowania” Komendy Legionów i przekształcenia całej formacji w samodzielny korpus. JP – podanie o dymisję, chciał w ten sposób zmusić państwa centralne do polit ustępstw w spr pl.
→ JP zdymisjonowany, a żołnierze w legionach zaczęło masowo składać podania o dymisję.
→ 5 listopada 1916 – pierwsza deklaracja państw rozbiorowych w spr pl.

Tymczasowa Rada Stanu –JP został referentem Komisji Wojskowej (1917). Prawo głosu i politycznego działania w stosunku do władz okupacyjnych, w TRS chciał uregulować sytuacje prawnopolityczną Legionów.
Tzw. Kryzys przysięgowy. Zerwanie formalnych więzi z władzami okupacyjnymi. Pretekstem tzw. Kryzys przysięgowy –JP uważał, że jest to jedyna możliwość czynnego przeciwstawienia się okupantowi
→ internowanie legionistów, masowe aresztowania w POW i org niepodl oraz JP 22 lip 1918 do Magdeburga.
Rewolucja w Niem, obalenie monarchii, 9 list 1918 – uwolnienie Marszałka.

KSZTAŁTOWANIE TERYTORIUM PAŃSTWA

Stanowisko JP – granica zach – dyplomacja, wsch – cała uwaga, militar.
Polityka wschodnia – federacyjna

Wyprawa wileńska. Klucz do spraw litewsko – białoruskich.
• Misja Michała Römera miał przekonać koweńskich polityków, aby wstąpili do rządu Wielkiego Ks. Lit.21 kw Wilno wolne. Odezwa JP – odwoływał się do hist, zarząd cywilny z miejscowej ludności. Uczciwa polityka kresowa.

• Bezskuteczna próba porozumienia z Kownem Dodatkowo – powstanie sejneńskie i próba propolskiego przewrotu w Kownie.
• Bezpośrednie rozmowy z Kownem, bez efektu.
• → „Bunt” gen Żeligowskiego 9.10 ’20. Litwa Środkowa. JP: albo federacja, albo wcielenie do PL.

Rosja
• Biała Rosja Denikin – brak porozumienia, bo oni nie chcieli niepodległej PL dalej na wsch niż do Bugu.
• Bolszewicy - Wg JP wzajemne walki w Ros nie były istotne dopóki nie zagrażały interesom PL.
• Konferencja w Helsinkach. (St ’20)Wasilewski na polecenie JP miał zmontować blok z: Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, mieli razem zawrzeć pokuj z bolszewikami. Porażka, każdy woli oddzielnie.
• Tzw. „trzecia” Rosja – Sawnikow, Czajkowski – chcą obalić bolszewików. JP wchodzi w tą inicjatywę, bo chce mieć wolna rękę w stosunku do Kresów, a i biali i bloszewicy ich chcą.
• Pobić bolszewików: w Kijowie, plan – fakt dokonany: niepodległa Ukraina. Celem: politycznym restytucja Ukrainy Nadnieprzańskiej, militarnym zniszczenie operujących na tym froncie sił bolszewickich
• → nie udało się stworzyć państwa ukraińskiego. JP liczył na stabilizację frontu i na pokojowe pertraktacje z Kremlem. Pochód Budionnego – wymusza na PL odwrót, opuszczenie Kijowa.

• Plan JP: front pn miał wypracować czas potrzebny do przygotowania rezerw. Rozbicie Budionnego na pd pozwoliłoby na skupienie większych sił do kontrataku planowanego z okolic Brześcia. → Brześć – Warszawa – rz. Niemen – obrona.
• Pokuj ryski (18.03 ’21), fiasko polityki federacyjnej.

DZIAŁALNOŚĆ W CZASACH NIEPODLEGŁOŚCI DO 1926 R.

Tymczasowym Naczelnikiem Państwa - Chęć utworzenia międzydzielnicowego rządu, w efekcie premierem Moraczewski.JP – Ministerstwo Spr. Woskowych, ale rezygnuje, gdy zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
Ordynacja wyborcza, dekret o 8h/dzień i 46/tydz pracy.
Najważniejsze – porozumienie z państwami ententy.

Dogadał się JP z KNP – uznanie JP jako naczelnika do czasu Sejmu Ustawodawczego, za uznanie Dmowskiego za granicą.

Naczelnikiem państwa został 20 lut 1919. Obowiązki reprezentacyjne: dyplomaci, deputacje cywilne i wojskowe.

Wojsko – dążył do oddzielenia kwestii obronności kraju od zagadnień, które trybem urzędniczym rozwiązywałaby wojskowa administracja – np. dekret o organizacji naczelnych władz wojskowych. Dwie instytucje – Pełna i Ścisła Rada Wojenna.

Kryzys rządowy. Dymisja rządu Witosa. Nowy gabinet – Antoniego Ponikowskiegobo. JP niezadowolony z polityki MSZ Skirmunta – podpisał protokół z przedstawicielem Rosji Bolszewickiej, na mocy którego PL miała wydać Rosji 15 osób, m. in. Petrure.
Przy kolejnej próba powołania nowego rządu – niejasność małej konstytucji: NP powołuje rząd w pełnym składzie na podstawie porozumienia z sejmem. Dlatego powołano Komisję Główną, która miała powołać premiera. JP zrzekł się swoich uprawnień w tym względzie.

Wybory prezydenckie – nie chce kandydować, bo to stanow marionetkowe,
Usuwa się z oficjalnej polityki – wygaśnięcie funkcji naczelnika państwa. Zachował przewodnictwo w Ścisłej Radzie Wojennej. Przekazanie władzy Narutowiczowi 14.12. ‘22.

ZAMACH MAJOWY - DYKTATOR 1923 – 1935

Rezygnuje z funkcji szefa Sztabu Generalnego i z przewodniczącego w Ścisłej Radzie Wojennej
Projekt ustawy Szeptyckiego (później Sikorskiego) o org. naczelnych władz wojskowych. Sporne, że minister „ponosi w szczególności odpowiedzialność przed Sejmem za akty kierownictwa wojskowego”. JP: wojsko apolityczne, przegrał ta walkę.

Uchwała Sejmu ’23 „Marszałek JP jako Naczelnik Państwa I Naczelny Wódz zasłużył się narodowi” – odsyłają go w ten sposób na emeryturę.
Traugutt proponuje JP M Spr Wojskowych – odmawia, ale zawsze jest potencjalnym kandydat do najwyższych woj. godności.

Demonstracja oficerów 15 list ’25, w Sujejówku z JP, gł gen Orlicz-Dreszer – chcieli wymusić personalną dec na rządzie, niedopuszczenia mianowania na MSW gen nieakceptowana przez JP. W efekcie MSW został gen Żeligowski.

Moraczewski w st ’26 proponuje, aby JP powrócił na państwowe stanowiska, JP chce powrócić do armii

Kryzys gabinetowy:
Dymisja rządu Skrzyńskiego. JP przewidywał, że kryzys polityczny potrwa jakiś czas.
Chciał zdobyć formalną kontrolę nad wojskiem, przeforsował swoje rozwiązanie problemu org. najwyższych władz wojskowych.
Krążyły pogłoski o nieuniknionym zamachu stanu, kwestia, kiedy i kto.
Krytyka JP jako Naczelnego Wodza przez Trąmpczyńskiego, marszałka Senatu → dowód, że nie ma, co liczyć na porozumienie
10 maj – Witos tworzy gabinet, MSW – gen Juliusz Malczewski → to wyzwanie dla JP, Witos zresztą mówi publicznie, że JP powinien wziąć odpowiedzialność za państwo

11 maja – brak planu, improwizacja; oddziały wojska potrzebne do zastraszania
Ułani Stamirowskiego, strzelcy konni z Gawrolina pułk z Siedlec Baon Manewrowy – tymi siłami JP miał dysponować bezpośrednio
12 maj – JP ze swoim adiutantem udają się do prezydenta Wojciechowskiego, ale tego nie ma (wypoczynek w Spale). JP wraca do Rembertowa. Dla Malczewskiego JP to „buntownik”. JP – marsz na Wawę.
Dec podejmują wojskowi → rząd aprobuje→ prezydent aprobuje.
Prezydent – odezwa do wojska, aby dochowali wierności przysiędze. W Woj warszawskim i 2 powiatach woj lubelskiego – stan wyjątkowy.
JP- z tego Rembertowa się nie śpieszy, (bo nie chce walczyć) – kierunek Most Poniatowskiego, nie zamierza przekraczać Wisły.
Obsadzono mosty: Poniatowskiego – 1 dywizjon pułku szwoleżerów mjr. Strzelecki, Kierbedzia – oddział 36 pp. mjr. Korkozowicz.
Spotkanie ma moście JP – Prezydent. Zaskoczenie dla JP, bo Wojciechowski nie staje po jego stronie, co więcej, są żołnierze, którzy pozostali wierni prezydentowi → możliwa walka bratobójcza. → oddziały JP zakaz strzelania, aż do momentu kiedy zrobi to strona rządowa. Krwawe starcie na Nowym Zjeździe, zaczęła str. rządowa. Wojska JP – ultimatum, mogą się wycofać do 18.30. Tłum za JP, niepewność żołnierzy rządowych.
JP chce mediacji z Belwederem– rozmawia z Ratajem marszałkiem Sejmu. Bez skutku.
JP dąży do objęcia faktycznej władzy w państwie. Powołuje komisarzy: gen Składkowski komisarzem rządu na miasto stołeczne Warszawę, Roman Knoll – MSZ, Bartel – kolejnictwo, W. Jaroszewicz – MSW.
Decydujące walki 14 maja rano. W godz popołudniowych Belweder znalazł się w strefie bezpośredniego zagrożenia – ewakułacja do Willanowa – dymisja rządu, Wojciechowski składa urząd

JP – nie pragnie personalnej dyktatury, osiągną więcej niż zamierzał. Stała za nim cała siła państwa. Był dysponentem władzy. Marszałek czasem zastrzegał, że w sprawach szczególnie ważnych tylko on mógł podejmować decyzje. Zajmował się przede wszystkim obronnością kraju i polityka zagraniczną.

Pierwszy dekret prezydencki po noweli sierpniowej – 6.08’26 „o sprawowaniu dowództwa nad siłami zbrojnymi w czasie pokoju i ustanowieniu Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych”. Jednak to tylko rozwiązanie teoretyczne, JP pełnił obie funkcje aż do śmierci. – Władza nad armią świadczy o rzeczywistej władzy JP.

Parlament – zdaniem Wł. Suleji, JP postanowił go zostawić, aby mógł go kompromitować i ośmieszać, aby pokazać, że taki model ustrojowy się nie sprawdza.
Np. Próba sił – wotum nieufności dla ministrów Bartla, Sujkowskiego i Młodzianowskiego, przegłosowany, Bartel z całym gabinetem podaje się do dymisji. Mościcki ja przyjmuje, ale zaraz powołuje nowy gabinet w identycznym składzie – na życzenie JP, ale przetrwał 4 dni.

Nowy rząd – JP premierem, w rządzie 2 konsetwatystów: Aleksander Meysztowicz – MSprawie i Karol Niezabitowski – MRolnictwa. Chce pokazać, że rządzić może z każdym.

Ścisła Rada Wojenna ??? Inspektorsko – ministerialny zespół (gen z GISZ, zastępcy JP, szef Sztabu Generalnego) – miało to bycz centrum myśli wojskowej i ośrodek przygotowania państwa do wojny. Plan mobilizacji – czekał na rozwinięcie, jednak nim JP chciał się zająć osobiście, jednak nadmiar obowiązków uniemożliwiał to.

Od poł ’27 r priorytetem dla JP były kwestie personalne oraz awansowe . Nie widział nikogo na swego następcę.

Komitet Obrony Państwa ’26 – do rozpatrywania szeroko rozumianej strefy obronności. To instytucja fasadowa. Na jednym z posiedzeń JP krytykuje stan armii, np. źle zainwestowane fundusze. Brał na siebie odpowiedzialność za pełny stan obrony państwa na przebieg 1 roku. A uważa, że zagrożenie jest realne, brak stabilności na kont eu. Rosja, Litwa – zagrożenie.

Sprawa Litwy. Przewrót w Kownie w ’26. Litwa skarży się w Lidze Narodów na PL, że się zbroi i chce ich zaatakować. Genewa ’27, tajne posiedzenie rady Ligi. JP zgasił premiera Litwy Augistina-sa Voldemara-sa, bo nie dał, aby dyskutowali o kwestiach mniejszości narodowych, zapytał tylko: „Pokój, czy wojna?”, tj, czy między PL a Litwa jest stan wojny?

Sprawa posła Zdziechowskiego - Na posiedzeniu Ścisłej Rady Wojennej JP powiedział przy omawianiu separatyzmu poznańskiego: „nie będzie miał nic przeciw, jeśli kogo z tych panów pobiją lub nawet zabiją”. To odnośnie pobicia przez oficerów posła Zdziechowskiego. Możliwe, że w ten sposób poczuli się zobligowani do używania siły zbrojnej.

BBWzRządem Marszałka Piłsudskiego – 130 mandatów, ale nie mają większości, aby sformułować rząd, a tym bardziej zmienić konstytucje.
JP dec się na pozostawienie parlamentu, ale chce pozbawić Sejm najważniejszej instytucji w państwie. S. 329

Dymisja JP – zła kondycja fiz, wzg. zdrowotne
Pmoajowa refleksja JP – nie wszystko, co chciał po maju uczynić zmierza w pożądanym przez niego kierunku: opozycja, sejmowa obstrukcja, brak ludzi.

Sprawa „Czechowicza” – problem przekroczeń budżetowych za 1928 rok, 562 mln zł, celowo premier JP i Bartel nie zwrócili się do Sejmu z projektem ustawy o kredytach dodatkowych, które z reguły parlament zatwierdzał ex post. Jednak owe fundusze wspomogły akcję wyborczą BBWR. Kozłem ofiarnym miał być właśnie Gabryjel Czechowicz, minister skarbu. Sprawa przed Trybunałem Stanu, JP bierze wszelką odpowiedzialność na siebie. TS spr CZ odesłał do Sejmu

Tzw. rząd pułkowników- Świtalski, ale i tak o wszystkim dec JP
JP – niezdecydowany, czy rozegrać ostatecznie z opozycją.

Centrolew jesienią wystąpił ze wspólnym oświadczeniem w sprawie rządowej inicjatywy dotyczącej sposobu prowadzenia prac budżetowych oraz konsolidacja centrolewu i opozycji – odwołanie Świtalskiego. Centrolew, kongres w Krakowie – przeciw dyktaturze JP, chca usunięcia Mościckiego Zapowiedzenie zorg 14 września w ponad 20 miejscowościach wieców.
→ Premierem JP, daje do zrozumienia, że nie uznaje poselskiej nietykalności 29 sierp Mościcki rozwiązał Parlament, wybory na 16 i 23.11 → więc nie ma już immunitetu.

Wybory brzeskie – JP osobiście wyznaczał osoby, które miały zostać zamknięte w Brześciu, na polecenie ministra Składkowskiego, bez wyroku sądowego. BBWR uzyskał większość jednak nie na tyle, aby bez trudu zmienić konstytucję

Polityka zagraniczna – JP, kontynuator Beck (od 1932), polit równowagi, równej odległości. JP nie wierzył w skuteczność porozumień zbiorowych; próba niedopuszczenia do zblizenia miedzy sobą swoich sąsiadów.

• ’32 – pakt o nieagresji z ZSRR,

• Zaognienie stosunków W-wa Berlin - Niem – kwestionują terytorialną integralność II RP, zatargi w Gdańsku Mocarstwa przyznały Niem równouprawnienie w zakresie zbrojeń, szykuje się „pakt czterech”
• → koncentracja uwagi na granicy zachodniej, gł Śląski i Gdanski
• Tzw. wojna prewencyjna – dodatkowo na westerplatte dodano transportowiec „Wilia” – to sondaż badający reakcje Hitlera i zach mocarstw
• Polska inicjatywa – pl zajmuje Śl i Prusy Wsch, a Francja Nadrenię i Bawarię (mało prawdopodobne, bo we FR nastroje pacyfistyczne, we FR arch nie ma na to dowodów).

• JP przeciwny „paktowi czterech” .

• Ale w październiku 1933 Niemcy opuszczają genewską konferencję rozbrojeniową, a później Ligę Narodów.
-JP próbuje wpłynąć na jednoznaczne stanowisko Francji. W razie wojny z Niem, Fr dostarczy PL pomoc w sprzęcie i wesprze ją propagandowo, ale nie ogłosi mobilizacji.
-Konfrontacja poglądów Hitler – JP – misja Lipskiego. Lecz zapowiedzi Hitlera o chęci przyjaznych stosunków to propagandowy, a nie dyplomatyczny sukces.
26.01.1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy, wola nienaruszania przyjetych dotąd międzynarodowych zobowiązań. Na 10 lat.

Sprawy personalne. Kto po śmierci JP obejmie armię?

Pod koniec życia ingerował coraz mniej w politykę, mimo, że pozostawił sobie tzw. ostatnie słowo. Interesowały go głównie: sprawy zagraniczne i wojsko.

Konstytucja kwietniowa – mało się nią interesował. Tylko raz zarzucił Sławkowi, Prystorowi i Świtalskiemu opieszałość w pracach nad konstytucją – ’31.

Zmarł 12 maja 1935.

kamila

no właśnie, nie skopiowało się Sad

ale jak już jutro będzie gotowy, to go podeśle

Alatar

[link widoczny dla zalogowanych]

KellyCMI

Wybaczcie, że tak późno - wrzucam referat o Romanie Dmowskim.

Alatar

W sekretariacie nie wiedziano nic o tym by jutrzejsze ćwiczenia miały się nie odbyć, ja przyjmuję zatem, że ćwiczenia są.

kamila

mam do sprzedania:

Czesław Brzoza, Leon Sowa, HISTORIA POLSKI 1918 - 1945 , Kraków 2006. :czytaj:

(książka jest prawie nieużywana, jeszcze pachnie nowością, na ok 30 str podkreślenia ołówka i mazaka)

za 49 zł (cena z księgarni 64,90)

Smile

klansmen

a ja sprzedam pewien bardzo ostatnio poszukiwany napis wykonany w stali (stan bdb, język niemiecki) Laughing