Pongit Fan Site

Łasic

138. Wyjaśnij skrót: ETA ?
- Euskadi Ta Askatasuna — Baskonia i Wolność
139. Napisz jak nazywał się ojciec Juana Carlosa?
- Jan Burbon
140. Kiedy podpisano amerykańsko – hiszpański Pakt Madrycki?
- 1953 r.
141. Kiedy Hiszpania przystąpiła do ONZ?
- 1955 r.
142. Podaj jak nazywała się organizacja/ partia popierająca Franco?
-Falanga, od 1957 r. Ruch Narodowy
143. Jak nazywała się wpływowa organizacja świeckich katolików w Hiszpanii?
- Opus dei
144. Podaj nazwisko premiera Hiszpanii zamordowanego przez ETA?
- Luis Carrero Blanco
145. Podaj kiedy zmarł Franco?
- 1975 r.
146. Podaj kiedy Franco zawarł porozumienie z Don Juanem, w myśl którego jego syn Juan Carlos miał w przyszłości wstąpić na tron?
- 1966 r.

Scarface

47. Napisz jak nazywało się państwo, którego powstanie ogłosił 21. 12. 1991 Radowan Karadżić ? Republika Serbska
48. Podaj imię i nazwisko pierwszego prezydenta Bośni i Hercegowiny ? Alija Izetbegović
49. Podaj imię i nazwisko specjalnego wysłannika ONZ, mającego za zadanie opracowanie planu rozwiązania konfliktu jugosłowiańskiego ? Tadeusz Mazowiecki
50. Podaj kiedy podpisano porozumienie kończące wojnę w Bośni ? 14.12.1995
51. Podaj gdzie podpisano porozumienie kończące wojnę w Bośni ? Paryż
52. Napisz kiedy dokonano zbrodni w Srebrenicy ? 12-16.07 1995
53. Napisz gdzie dokonano zbrodni na muzułmanach w dniach 12-16.07.1995 ? Zvornik, Nova Kasaba, Kravica, Grbavci, Karakaj, Potocari
54. Napisz kto dowodził oddziałami serbskimi w trakcie masakry w Srebrenicy ? gen. Ratko Mladić
55. Podaj kto stał na czele Demokratycznego Sojuszu (Ligi) Kosowa i został pierwszym prezydentem Kosowa nie uznawanym przez Jugosławię ? Fatmir Sejdiu
56. Wyjaśnij skrót : UCK ? Armia Wyzwolenia Kosowa
57. Podaj jaki skrót miały i mają siły ONZ w Kosowie ? KFOR
58. Podaj datę, kiedy Republika Kosowa ogłosiła niepodległość ? 17.02.2008
59. Podaj miejsce (miasto, prowincja) gdzie dokonano czystek etnicznych Chorwatów (zostali wypędzeni przez Serbów) ? Vukovar w Slawonii
60. Napisz kto był przywódcą Serbów bośniackich ? Radovan Karadżić
61. Podaj które państwo NATO było przeciwne nalotom na Jugosławię w 1994 r. Francja

Alatar

Scarface

już poprawione

Ellaine

„Rewolucja goździków” w Portugalii

Od 1949 roku premierem Portugalii nieprzerwanie był António Salazar, twórca Nowego Państwa. Jego dominowanie nad polityką portugalską zostało przerwane przez chorobę, we wrześniu 1968 roku Salazar uległ rozległemu wylewowi krwi do mózgu. Niezaprzeczalnie należałoby nazwać Salazara dyktatorem, choć był to bardzo specyficzny typ rządów . Dopiero późniejsza komunistyczna propaganda nazwała rządy Salazara portugalską odmianą faszyzmu.
Prezydent Américo Tomás przejął tymczasowo funkcje chorego premiera, ale szybko okazało się, że António Salazar nie powróci do zdrowia w najbliższym czasie, dlatego obowiązek stworzenia nowego rządu został powierzony Marcello Caetanowi. Rząd powstał 25 września 1968 roku. Natomiast pustka w polityce pozostała po odejściu Salazara była tak wielka, że żadna z przeciwnych mu grup nie była w stanie się pokusić o radykalną zmianę. Nowy premier natomiast odpowiadał wszystkim – był gwarantem kontynuacji polityki Salazara, a jednocześnie zapewniał oponentom czas na zorganizowanie się. Gabinet pod kierunkiem Caetana był zespołem, a nie jak za czasów Salazara gronem sekretarzy premiera. Nowy minister spraw wewnętrznych, Antonio Gonçalves Rapazote, miał ściślej nadzorować działalność policji politycznej PIDE (Policia Internacional de Defesa do Estado). Zaniechano prewencyjnych aresztowań i przetrzymywania więźniów bez postawienia w stan oskarżenia. Ostatecznie rozwiązano PIDE 30 grudnia 1969 roku, a na jej miejsce utworzono Generalny Dyrektoriat Bezpieczeństwa .
Do kraju z wygnania wrócił Mário Soares uważany za przywódcę portugalskich socjalistów. Między majem a październikiem 1969 roku w Portugalii podjęto wiele inicjatyw, które doprowadziły do utworzenia trzech legalnych ośrodków opozycyjnych: republikańskiego, socjalistycznego i chrześcijańsko-demokratycznego. Pewnym progiem miały stać się wybory parlamentarne, które odbyły się 26 października 1969. W wyborach tych zezwolono na organizowanie zgromadzeń przedwyborczych i wolność wypowiedzi, oraz na zgłaszanie list niezależnych, tzn. opozycyjnych. Do wyborów poszło 62,4% uprawnionych, na listę Zgromadzenia Narodowego oddano 88% głosów, żadne z niezależnych ugrupowań nie zdobyło miejsc w parlamencie. Mimo to wybory parlamentarne pozwoliły oponentom politycznym zorganizować się, a dodatkowo zupełnie nowym zjawiskiem było ujawnienie się komunistów .
W czasie kampanii wyborczej przewijał się temat terytoriów afrykańskich, a była to dla Portugalii o tyle paląca, co kosztowna kwestia. Wydatki na armię w 1969 roku pochłonęły 40% wydatków budżetowych, tj. około 7% produktu krajowego brutto. W roku 1970 Marcello Caetano zaczął mówić o stopniowej „autonomizacji” prowincji afrykańskich i o związkach Portugalii z jednoczącą się Europą. Przeciętny Portugalczyk więcej szans widział dla siebie w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej niż w Afryce .
27 lipca 1970 roku zmarł twórca Nowego Państwa, Antonio Salazar. A w roku następnym na emeryturę przeszedł jego przyjaciel, arcybiskup-patriarcha Lizbony, kardynał Manuel Gonçalves Cerejeira. Jego następcą został António Ribeira, co uznawano za przełom w portugalskim kościele i wiązało się z wprowadzeniem reform posoborowych. W 1971 roku również Zgromadzenie Narodowe zostało przemianowane w Narodową Akcję Ludową (Ação Nacional Popular), której forma organizacyjna i metody działania upodabniały do partii politycznej typu liberalnego. Natomiast w maju 1972 opublikowano nowy regulamin prasowy, który podtrzymywał cenzurę, ale znacznie ograniczoną. A 25 lipca 1972 roku prezydent Américo Tomás został ponownie wybrany na siedmioletnią kadencję. Dość powszechnie uznano powyższe zmiany za jedynie pozorowane . Wybory parlamentarne przeprowadzone w październiku 1973 doprowadziły do tego, że w nowym parlamencie większość zdobyli jedynie oponenci premiera Caetana z obozu rządowego, ponieważ żadna z opozycji nie zgodziła się na współpracę z Narodową Akcją Ludową .
Trudności gospodarcze i kwestie afrykańskie stały się zaczynem fermentu w państwie. Według oficjalnych danych od marca 1961 do maja 1974 w walkach w Afryce zginęło 7674 żołnierzy i oficerów portugalskich, a 27 919 było rannych. Straty były wyższe – per capita – od strat amerykańskich w zakończonej w 1973 wojnie w Wietnamie. Wielu młodych Portugalczyków uciekło z kraju, zwykle do Francji, aby uniknąć poboru. W 1973 roku wydatki na wojnę w koloniach sięgnęły prawie 46% budżetu .
Konspiracyjny Ruch Sił Zbrojnych (Movimento das Forças Armada, MFA), przeciwny przeciągającej się w nieskończoność wojnie w koloniach, powstał zimą na przełomie roku 1973/74. Jego inicjatorami byli młodzi, dyplomowani oficerowie, a ich działania nazywano „ruchem kapitanów” . Szybko uzyskali przychylność wyższego dowództwa. Przywódcą ruchu został gen. António Ribeiro de Spinola, liczący wówczas sześćdziesiąt trzy lata. W styczniu 1974 natychmiast zgodził się na przyjęcie stanowiska zastępcy szefa Sztabu Generalnego. Dzięki temu pozyskał do planowanego już wówczas przewrotu szefa Sztabu Generalnego, gen. Francisco de Costę Gomesa. Premier Caetano zdymisjonował de Spinolę w marcu 1974, po tym jak generał wydał książkę w której ostro atakował istniejący system polityczny.
Do przewrotu doszło rankiem 25 kwietnia 1974 roku. Termin ten był mimowolnie wyznaczony przez dowództwo sił NATO, ponieważ na ten dzień został zaplanowany początek manewrów flot sojuszniczych na Atlantyku, co wymagało od portugalskich sił zbrojnych pełnej gotowości. Przed siódmą rano Lizbona i Porto zostały obsadzone przez wojsko, a już pół godziny później stołeczna radiostacja nadała komunikat o przejęciu władzy przez armię. Prezydent, premier i wszyscy ministrowie zostali aresztowani i wywiezieni na Maderę. Upadek systemu był nagły i prawie bezkrwawy – zginęło pięć osób, a czterdzieści pięć było rannych. Generałowie de Costa Gomes i de Spinola byli sztandarowymi nazwiskami całego przewrotu, ale prawdziwymi sprawcami udanego przedsięwzięcia byli płk Vasco dos Santos Gonçalves i mjr Otelo Saraiva de Caravalho. Kraj przyjął zmianę ze spokojem, a Lizbona i Porto z wyraźnym entuzjazmem na co wskazywały uroczystości obchodów 1 maja, gdzie manifestacje gromadziły rzesze ludzi. Wówczas też Portugalczycy dowiedzieli się, że żyli w jarzmie faszyzmu, a manifestanci nosili kwiaty goździków w zaciśniętych pięściach, co sprawiło, że propaganda komunistyczna i socjalistyczna nazwała ten przewrót „rewolucją goździków” (revolução dos cravos) .
7 maja 1974 władzę przejęła siedmioosobowa Rada Ocalenia Narodowego (Junta de Salvação Nacional), z gen. de Spinolą na czele. Ogłoszono dymisję prezydenta Américo Tomása i rządu, rozwiązano Radę Państwa, Zgromadzenie Narodowe, Izbę Korporacji. Zapowiedziano, że wybory do nowego parlamentu odbędą się w ciągu roku. Zaczęto burzyć wszelkie struktury Nowego Państwa. Rozwiązano Narodową Akcję Ludową, Legion Portugalski, Młodzież Portugalską. Zlikwidowano Generalny Dyrektoriat Bezpieczeństwa i teoretycznie również cenzurę. Zalegalizowano wszystkie partie polityczne. Aresztowanie prezydenta i rządu dało początek licznym, ale chaotycznym aresztowaniom osób uważanych za niebezpiecznych dla procesu demokratyzacji .
Rada Ocalenia Narodowego ogłosiła, że władza zostanie przekazana tymczasowemu prezydentowi i tymczasowemu rządowi cywilnemu. Rada oraz cały MFA miały się rozwiązać tuż po wyborach do Konstytuanty i opracowaniu nowej konstytucji. Do Portugalii wrócił przywódca socjalistów, Mário Soares oraz przywódca komunistów, Alvaro Cunhal.
12 maja tymczasowym prezydentem został de Spinola, a 15 maja ukonstytuował się pierwszy tymczasowy rząd, którego premierem został Adelino de Palma Carlos, prawnik . W rządzie tym byli reprezentacji praktycznie wszystkich ugrupowań politycznych – od monarchistów po komunistów. Główną siłą w gabinecie byli socjaliści Mário Soaresa z Portugalskiej Partii Socjalistycznej (Partido Socialista Portugues, PSP). Drugą siłą byli ministrowie związani z Ludową Partią Demokratyczną (Partido Popular Democratico, PPD). W rządzie znaleźli się też komuniści z Portugalskiej Partii Komunistycznej (Partido Comunista Portugues, PCP) – Alvaro Cunhal, minister bez teki oraz Avelino Gonçalves, minister pracy. Mieli oni niewspółmierny udział w rządzie w stosunku do ich rzeczywistych wpływów .
Właśnie to awans komunistów był największym zaskoczeniem „rewolucji goździków”. Wcześniej byli dla Portugalczyków efemeryczną i egzotyczną formacją. Komuniści wyrośli z nic nieznaczącej grupki na drugą po socjalistach siłę w kraju. Byli jawnie wspierani przez światowy blok komunistyczny, zwłaszcza agentury NRD, mieli też szerokie wpływy w armii. Jednak ich słabością było wyraźne rozbicie. Poza proradziecką partią Alvara Cunhala działały w Portugalii jeszcze inne, wrogie jej mutacje – np. prochińska, trockistowska. Przez 18 miesięcy rządów wojskowych to jednak komuniści nadawali polityczny ton. Jak zostało wspomniane to ich propaganda nazwała salaryzm portugalską odmianą faszyzmu i to ona upowszechniła symbol zaciśniętej pięści osłoniętej goździkiem .
Rewolucja o przebiegu tak łagodnym w państwie stała się gwałtownym i tragicznym w skutkach końcem portugalskiego imperium kolonialnego. Władzę w prawie wszystkich posiadłościach zamorskich przejęli komuniści. Grupa kierownicza MFA nakazała wojskom portugalskim wstrzymanie działań bojowych w Afryce, co natychmiast odwróciło sytuację militarną. Jednocześnie pod kierunkiem Mário Soaresa podjęto rokowania z ugrupowaniami, które walczyły z Portugalczykami. I tak doszło do pierwszego porozumienia podpisanego w Algierze 26 sierpnia 1974, dotyczyło Gwinei, która 10 września 1974 ogłosiła niepodległość. Drugie podpisane 7 września 1974 w Lusace dotyczyło Mozambiku, który 25 czerwca 1975 ogłosił niepodległość. Wyspy Zielonego Przylądka uzyskały niepodległość 5 lipca 1975 roku, Wyspy Św. Tomasza i Książęca – 12 listopada 1975. W Angoli doszło do komplikacji z powodu podziałów wewnątrz ruchu afrykańskiego. Dopiero w styczniu 1975 udało się Portugalczykom wszcząć rokowania z wszystkimi ugrupowaniami. Ogłoszenie niepodległości 11 listopada 1975 dokonało się już w trakcie wojny domowej, która trwała od 1975 do 1989, a w której czynnie zaangażowany był Związek Radziecki, NRD i Kuba. Komuniści również przejęli władzę w Timorze, gdzie 28 listopada 1974 proklamowali Niepodległą Demokratyczną Republikę Timoru Wschodniego. Temu przeciwstawiła się Indonezja i od 7-28 grudnia 1974 okupowała te tereny. Ostatecznie Timor Wschodni został przez nią zaanektowany w roku następnym .
W nieco ponad rok zamorskie imperium Portugalii przestało istnieć. Z wyjątkiem Timoru władzę nad tymi krajami przejęli komuniści. Po 25 kwietnia 1974 całą realną władzę skupił w swoich rękach komitet koordynacyjny MFA pod kierunkiem płk. Vasco dos Santosa Gonçalvesa, ideowego komunisty. To właśnie to grono, a nie prezydent, rząd tymczasowy, czy Sztab Generalny decydowało o dymisjach, nominacjach, aresztowaniach i propagandzie. 8 lipca 1974 roku zdymisjonowano premiera Adelino de Palmę Carlosa, a cały gabinet 11 lipca. Prezydent de Spinola został zmuszony do mianowania nowym premierem płk. Vasco dos Santosa Gonçalvesa. Od tego czasu prezydent nie miał żadnych złudzeń, co do tego kto posiada władzę. Wbrew własnym przekonaniom musiał publicznie wyrazić zgodę na przyznanie niepodległości koloniom. Do sierpnia 1975 dos Santos Gonçalves kierował czterema kolejnymi gabinetami, zawsze z poparciem Alvaro Cunhala i do marca 1975 – z Mário Soaresem jako ministrem spraw zagranicznych (który od marca do lipca był już tylko ministrem bez teki) .
Po powyższych zmianach przyspieszono rokowania w sprawie losów kolonii, a w Lizbonie otwarto placówki dyplomatyczne krajów komunistycznych (pierwszą z nich była ambasada Rumunii, z Polską stosunki nawiązano 11 lipca 1974). Przyspieszono przenoszenie oficerów zawodowych, którzy byli znani z antykomunizmu, w stan spoczynku . Prezydent de Spinola, po kilku nieudanych próbach przeciwdziałania komunistycznej dominacji, 28 września 1974 roku zrzekł się urzędu prezydenckiego, co uczynił w transmitowanym przez telewizję orędziu . Jego funkcję przejął gen. Francisco de Costa Gomes
Następne pół roku należało do lewicy. Komitet koordynacyjny MFA przekształcono w Radę Najwyższą MFA, zwaną potocznie Radą Dwudziestu. Rada Ocalenia Narodowego nie została rozwiązana, ale nie zbierała się więcej. Rząd militaryzował się z każdą rekonstrukcją gabinetu, którą dokonywał Vasco dos Santos Gonçalves. Poza Radą Dwudziestu, zbierającej się co tydzień, największy wpływ na decyzje rządu miał gen. Otelo Saraiva de Caravalho, dowódca garnizonu stołecznego i szef sztabu sił lądowych. Ponadto utworzono Radę Dwustu, będąca prowizorycznym parlamentem MFA. Po nieudanej próbie w marcu 1975 roku powrotu do władzy gen. de Spinoli, obie instytucje rozwiązano i stworzono Najwyższą Radę Rewolucyjną. Od marca 1975 rządził w Portugalii triumwirat: da Costa Gomes, dos Santos Gonçalves i Saraiva de Caravalho .
Lewica zdecydowała się zalegalizować władzę. Wybory powszechne do Zgromadzenia Konstytucyjnego zostały zapowiedziane na 10 lutego 1975. Doszło do nich dopiero w rocznicę przewrotu – 25 kwietnia 1975, Portugalczycy wzięli w nich masowy udział, do urn poszło 90% uprawnionych (w 1969 frekwencja wynosiła 62,4%). Po raz pierwszy prawo głosu przysługiwało osiemnastolatkom. Socjaliści Soaresa otrzymali 37,8% głosów (95 mandatów), Ludowa Partia Demokratyczna – 26,4% (58 mandatów), a komuniści Alvaro Cunhala 12,5% i 25 mandatów. Socjaldemokraci otrzymali 7,6% i 12 mandatów, a Ruch Ludowo-Demokratyczny popierany przez premiera dos Santosa Gonçalvesa i Ruch Sił Zbrojnych dostał tylko 4% i 3 mandaty. Wyniki wyborów były zaskoczeniem dla wszystkich, przede wszystkim jednak oczekiwania przeszła frekwencja. Przełamana została bierność i dystans wobec polityki, jaki zwykle okazywało społeczeństwo portugalskie. Portugalczycy dali jasno znać, że nie chcieli eksperymentów w stylu kubańskim czy chilijskim. Okazało się, że po roku gorączki politycznej 1/3 wyborców opowiedziała się za umiarkowaniem. Zgromadzenie Konstytucyjne zainaugurowało obrady 2 czerwca 1975 .
Tymczasem narastał ostry konflikt między komunistami a socjalistami. Dekretem z 25 stycznia 1975 rząd podporządkował 312 istniejących już związków zawodowych ogólnokrajowej centrali o nazwie Intersindical. Była ona całkowicie opanowana przez komunistów, którzy próbowali narzucić podobny monopol w sferze informacji. Mário Soares mimo wszystko szukał współpracy z komunistami. Jednak był w tym wśród socjalistów osamotniony coraz bardziej. Jego najbliższy współpracownik, Raúl Rego, redaktor najpoczytniejszego dziennika socjalistycznego w kraju „República”, wezwał do czynnego przeciwstawienia się komunistom. W połowie maja 1975 bojówki komunistyczne rozbiły redakcję, a pismo przez kilka miesięcy drukowano w Paryżu. Rozbita też została katolicka rozgłośnia radiowa „Renascença”. Zmusiło to Mário Soaresa do wycofania się z rządu (12 lipca 1975) .
Przesilenie nastąpiło w połowie września 1975. Północ kraju, poza Porto, była poza władzą rządu, a na Azorach zapowiadało się na proklamowanie niepodległości. Oddziały podległe gen. Saraivie de Caravalho obsadziły rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne. Dos Santos Gonçalves i jego zwolennicy znaleźli się w izolacji. Prezydent da Costa Gomes zmusił dos Santosa Gonçalvesa do dymisji, a na jego miejsce premierem mianował admirała José Pinheiro de Azevedo. Szósty rząd tymczasowy, pod jego kierownictwem, ukonstytuował się 19 września 1975. Miał on oparcie głównie w grupie płk. Melo Antunesa, tj. wśród wojskowych, którzy deklarowali wolę budowy w państwie „pluralistycznego socjalizmu”. Komuniści stracili kontrolę nad armią . Był to początek procesu stabilizacji sytuacji w Portugalii.
Wpływ na nastroje społeczne miał napływ przesiedleńców z Afryki, których w końcu roku 1975 było już ponad 500 tys. (z samej Angoli uciekło 300 tys.). Nowy rząd uzyskał pomoc kredytową z USA, zachodnich Niemiec i z EWG. Kryzys, który rozpoczął się we wrześniu zakończony został 25 listopada 1975 nieudanym puczem komunistycznych oficerów kierowanych przez gen. Otelo Saraivę de Caravalho. Bohaterem dnia stał się płk. António Ramalho Eanes, który złamał bunt siłą. Nie ujawniono liczby zabitych. Natomiast generała i 52 innych oficerów uwięziono. Sztab sił lądowych został rozwiązany dekretem prezydenta .
Konstytucja została uchwalona 2 kwietnia 1976, a w życie weszła dwa tygodnie później. Zagwarantowano w niej wszystkie swobody obywatelskie i pluralizm partyjny. Prezydent miał być wybierany na pięcioletnią kadencję w wyborach powszechnych. Władza ustawodawcza należała do Zgromadzenia Republiki, jednoizbowego parlamentu (250 posłów) o czteroletniej kadencji z wyborów powszechnych. Konstytucja zawierała zapowiedź „budowy socjalizmu”, parcelacji wielkich majątków ziemskich, nacjonalizacji i gospodarki planowej. Utrzymano Najwyższą Radę Rewolucji, ale nie odgrywała już istotniej roli. Rząd odpowiadał zarówno przed parlamentem i przed prezydentem .
25 kwietnia 1976 roku odbyły się wybory parlamentarne. Wynik w pewnym sensie pokrywał się z preferencjami społeczeństwa z 1975, a jednocześnie wskazał na proces, który przesuwać zaczął elektorat ku centrum i stabilizacji. Partia Socjalistyczna utrzymała pozycję partii otrzymującej najwięcej głosów, ale zatrzymała się na poziomie 35%, natomiast dwie prawicowe partie PPD oraz CDS (Centrum Demokratyczno-Socjalne) otrzymały łącznie 40%, komuniści natomiast dysponowali 15%. Natomiast w wyborach prezydenckich trzy wielkie partie niekomunistyczne (PS, PPD, CDS) zjednoczyły się, żeby poprzeć kandydaturę Ramalho Eanesa. W pierwszej turze otrzymał on 61% głosów, drugą pozycję zajął Otelo Saraiva de Caravalho, zdobywając 16,5%. Pierwszy rząd konstytucyjny składał się praktycznie z samych socjalistów, natomiast premierem został Mário Soares .
Z powodu rosnącej siły opozycji, pogłębiających się problemów ekonomicznych i finansowych kraju, Soares w 1977 rozpoczął negocjacje z CDS. W ich wyniku powstał kolejny rząd konstytucyjny, w którego skład weszli przedstawiciele obu partii, ale stanowisko premiera i najważniejsze ministerstwa pozostały w rękach socjalistów. Ostatecznie koalicja się rozpadła i nastał okres rządów inicjatywy prezydenckiej. Tworzone były rządy ponad partyjne, cieszące się zaufaniem prezydenta. Wszystkim tym rządom gorzej lub lepiej udawało się ustabilizować sytuację i przyczynić się do unormowania gospodarczego życia w kraju .
W roku 1978 widoczna była stabilizacja w Portugalii, około półtorej miliona Portugalczyków pracowało sezonowo w krajach EWG. Zarobki, kierowane do kraju na utrzymanie rodzin, stały się ważnym składnikiem bilansu płatniczego państwa. Dzięki ustabilizowaniu się polityki i finansów bez poważniejszych trudności Portugalia otrzymała kredyty zagraniczne, głównie z Międzynarodowego Funduszu Walutowego i z USA. Portugalia również uregulowała swoje stosunki z koloniami (z wyjątkiem Timoru), co miało znaczenie handlowe, ale przede wszystkim humanitarne (łączenie rodzin) .

Bibliografia:
• Oliveira Marques de, António Henrique, Historia Portugalii, t. II, Warszawa 1987.
• Saraiva José Hermano, Krótka historia Portugalii, Kraków 2000.
• Wituch Tomasz, Historia Portugalii w XX wieku, Pułtusk 2000.

Ellaine

147. Do którego roku władzę w Portugalii sprawował Antonio Salazar? ->1968
148. Podaj od kiedy Portugalia jest w NATO? -> 1949
149. Podaj czym była PIDE? -> portugalska policja polityczna; tajna policja; Policja Międzynarodowa i Ochrony Państwa
150. Podaj przynajmniej jedną z enklaw Indii Portugalskich do których pretensje zgłaszały Indie? -> Goa, Daman, Diu (tak wnioskuję z tego, co napisali na Wikipedii, bo ja tego nie miałam w referacie)
151. Podaj nazwisko obalonego premiera w czasie przewrotu wojskowego w Portugalii? -> Marcello Caetano
152. Wyjaśnij skrót MFA? -> Ruch Sił Zbrojnych (Movimento das Forças Armada)
153. Podaj datę dzienną przewrotu wojskowego w Portugalii? -> 25 kwietnia 1974
154. Podaj nazwisko obalonego prezydenta w czasie przewrotu wojskowego w Portugalii? -> Americo Tomas
155. Podaj kto stał na czele MFA? -> Gen. António Ribeiro de Spinola, gen. Francisco de Costa Gomes
156. Podaj nazwisko osoby która została premierem po przewrocie wojskowym w Portugalii? -> Adelino de Palma Carlos
157. Podaj nazwisko portugalskiego socjalisty, który został premierem w 1976r? -> Mario Soares
158. Podaj kto został prezydentem Portugalii w 1976r? -> António Ramalho Eanes
159. Podaj oficjalna liczbę śmiertelnych ofiar „rewolucji goździków”? -> 5 (słownie: pięć)
160. Podaj kto zastąpił gen. Spinolę na funkcji tymczasowego prezydenta Portugalii? -> Francisco de Costa Gomes

Meg · Gość

72. Wyjaśnij skrót: EFTA ? Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
73. Wymień państwa założycielskie EFTA ? Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania
74. Napisz jakie państwo stało się członkiem EFTA w 1970 ? Islandia
75. Napisz jakie państwo stało się członkiem EFTA w 1986 ? 1967 Finlandia?
76. Napisz jakie państwo stało się członkiem EFTA w 1991? Liechtenstein
77. Wymień państwa - obecnych członków EFTA ? Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria,
78. Podaj gdzie ma siedzibę Rada EFTA ? Genewa?
79. Napisz gdzie podpisano układ o powołaniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego (zniesienie barier miedzy EFTA i EWG)? Porto
80. Napisz kiedy podpisano układ o powołaniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego (zniesienie barier miedzy EFTA i EWG)? 2 maj 1992
81. Podaj datę dzienną powstania EFTA ? 3 maj 1960
82. Napisz gdzie utworzono EFTA ? Sztokholm
83. Napisz kiedy z EFTA wycofała się W.B. i Dania ? 1973
84. Napisz kiedy z EFTA wycofała się Portugalia ? 1986
85. Napisz kiedy z EFTA wycofała się Austria, Finlandia i Szwecja ?1995
86. Wymień nazwisko francuskiego ekonomisty – entuzjasty przyszłej integracji europejskiej ? Jean Monnet?
87. Podaj imię i nazwisko ministra spraw zagranicznych Francji, który był inicjatorem powstania EWWiS ?Robert Schuman
88. Podaj datę dzienna podpisania traktatów rzymskich ? 25 maj 1957
89. Podaj datę utworzenia Europejskiego Systemu Walutowego ? 5 grudzień 1987
90. Podaj kiedy do Wspólnot Europejskich przystąpiła Hiszpania ? 1986
91. Podaj czego dotyczył I filar traktatu w Maastricht ? Wspólnoty Europejskiej (unii gospodarczej) wspólny rynek gospodarczy, polityka rolna, unia walutowa itp.
92. Podaj czego dotyczyły tzw. kryteria kopenhaskie ? Zbiór kryteriów, które muszą spełnić nowo wstępujące do Unii Europejskiej państwa, by zostać przyjętymi. Dzielimy je na kryteria polityczne i ekonomiczne.
93. Podaj państwa które 1.01.1995 przystąpiły do UE ? Austria, Finlandia, Szwecja
94. Podaj (miesiąc, rok) podpisania Traktatu Amsterdamskiego ? 2 październik 1997
95. Podaj nazwiska dwóch polskich polityków którzy podpisali traktat w Lizbonie ? Radosław Sikorski, Donald Tusk
96. Podaj datę dzienna podpisania traktatu w Lizbonie ?13 grudnia 2007
97. Podaj kiedy do Wspólnot Europejskich przystąpiła Grecja ? 01.01.1981
98. Podaj ilu obecnie posłów liczy Parlament Europejski ? 736 (na 2009) obecnie nie wiem
99. Podaj dlaczego 9 maj jest Dniem Europy ? rocznica przedstawienia planu powstania EWWiS przez R. Schumana. początki unii europejskiej.
100. Napisz gdzie EWG podpisała porozumienie z 46 państwami Afryki, Pacyfiku i strefy Karaibów przyznając im przywileje w wzajemnym obrocie handlowym? Lome

meg · Gość

215. Podaj jak nazywał się cesarz Etiopii po II wojnie światowej? Haile Selassie I
216. Podaj kto przejął władzę w Somalii w 1969r.? Mohammed Siad Barre
217. Podaj kiedy Dżibuti uzyskało niepodległość ? 1977
218. Podaj nazwy dwóch plemion miedzy którymi doszło do wojny domowej w Dżibuti? Afarowie i Issowie
219. Podaj kto w 1977r. przejął władze w Etiopii ? Mengystu Hajle Marjama
220. Podaj kiedy Libia ogłosiła niepodległość? 1951
221. Podaj nazwę pierwszego afrykańskiego państwa które po II wojnie światowej ogłosiło niepodległość? Libia
222. Podaj kto w 1951r. stanął na czele Libii? Muhammad Idris al-Mahdi (Idris I)
223. Podaj jak nazywało się powstanie w Kenii w 1952r? powstanie Mau Mau
224. Podaj kto stanął na czele secesjonistów w Katandze? Moise Czombe ???
225. Podaj imię i nazwisko lewicowego premiera Konga zamordowanego w 1961r? Patrice Lumumba
226. Podaj kto był prezydentem Konga w czasie konfliktu z Katangą? Joseph Kasavubu
227. Podaj kto w 1965r. objął pełnie władzy w Kongu? gen. Mobutu?
228. Podaj nazwę „najmłodszego” państwa w Afryce? Erytrea
229. Podaj nazwę terytorium zależnego okupowanego przez Maroko? Sahara Zachodnia?
230. Podaj kiedy był rok Afryki? 1960
231. Podaj ile państw uzyskało niepodległość w Roku Afryki? 17
232. Wymień co najmniej dwa państwa które uzyskały niepodległość w I fazie dekolonizacji? Ghana, Gwinea, Maroko, Sudan, Libia, Tunezja
233. Wymień co najmniej dwa państwa które uzyskały niepodległość w II fazie dekolonizacji? Czad, Kongo, Mali, Senegal, Somalia, Togo … (te państwa po 1960)
234. Wymień co najmniej dwa państwa które uzyskały niepodległość w III fazie dekolonizacji? Dżibuti, Zimbabwe, Namibia, Erytrea…
235. Podaj jakie plemię przewodziło powstaniu Mau-Mau? Plemie kikuju
236. Podaj kiedy powstała OJA ?Organizacja Jedności Afryki
237. Podaj ile było państw-założycieli OJA ? 31
238. Podaj jak nazywała się pierwsza brytyjska kolonia w Afryce która uzyskała niepodległość po II w. św.? Sudan???
239. Podaj kto stanął na czele niepodległej Ghany? K. Nkrumanh?

Ewa

3. Napisz kto został pierwszym powojennym premierem Włoch ? Ferruccio Parri
101. Podaj nazwę jednostki obrachunkowej we Wspólnotach Europejskich ustalonej w 1973 r ? …ECU ( European Currency Unit)…………………
102. Podaj kiedy do Wspólnot Europejskich przystąpiła Portugalia ? 20 VI 1985………………
103. Podaj nazwę podatku od wartości dodanej ? ……VAT………………
104. Podaj które państwa 14.06.1985 r., podpisały układ w Schengen ? …… Belgią, Holandią, Francją, Luksemburgiem i RFN………………
105. Podaj datę utworzenia Rady Europejskiej ? … 9-10 grudnia 1974 …………………
106. Podaj czego dotyczył II filar traktatu w Maastricht ? … Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa ………………………………..
107. Napisz kiedy EWG podpisała porozumienie z 46 państwami Afryki, Pacyfiku i strefy Karaibów przyznając im przywileje w wzajemnym obrocie handlowym? ……………………
108. Podaj miejsce gdzie postanowiono o utworzeniu Rady Europejskiej ? …… W czasie konferencji na szczycie w Paryżu ………………
109. Podaj imię i nazwisko osoby której inicjatywą był Europejski System walutowy ? ……………………
110. Podaj wartość (parytetu) odchylenia kursu waluty w Europejskim Systemie Walutowym ? ……2 %………………
111. Podaj (miesiąc, rok) podpisania Traktatu Nicejskiego ? ……II 2001

kamila

177. Podaj tytuł książki S. Huntingtona o rywalizacji w świecie podwubiegunowym? – „Zderzenie cywilizacji”……………………
178. Podaj tytuł książki F. Fukuyamy o rywalizacji w świecie podwubiegunowym? – „Koniec historii?”……………………
179. Podaj trzy cechy globalizacji? – mobilność, macdonaldyzacja, koncentracja kapitału (fuzje przedsiębiorstw)……………………………..
180. Podaj 2 negatywne skutki globalizacji degradacja środowiska naturalnego, kontrolowanie wolnego rynku przez korporacje………………………………………………….
181. Podaj 2 pozytywne skutki globalizacji – szybkość rozprzestrzeniania się innowacji, szybkość przemieszczania się/ komunikowania ……………………………………………..
182. Podaj dwie instytucje finansowe mające charakter globalny? – Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy……………………………….
193. Podaj w którym roku po raz pierwszy użyto słowa globalizacja? – kwestia problematyczna
1953 – wg wiki
1959 – jw
1960 – termin „globalna wioska” (to znalazłam w literaturze do referatu)
1961 – termin „globalizacja” pojawia się w słowniku………………..

kto miał referaty o Nikaragui i Francja-Algieria?? przyznać się Smile

tego głównie brakuje w odp

jak będę mieć wszystko to wrzucę foty na maila (w tych notatkach, co dziś kserowaliśmy nie ma wszystkich odp, niektóre są błędne)

Alatar

Wysłałem na maila odpowiedzi na wszytskie pytania na kolokwium, opracowane przez inną grupę. Bardzo proszę o nieafiszowanie się z tym konkretnym opracowaniem, szczególnie w obecności grupy nauczycielskiej i jej awangardy...

Życzę powodzenia.

agata

Wielka Brytania po II wojnie światowej
(upadek mocarstwa)

Będzie to historia upadku mocarstwa – Wielka Brytania przystąpiła do wojny jako mocarstwo, a kończyła jako szeregowe państwo.

Dwa okresy w powojennych dziejach Wielkiej Brytanii:
1. Państwo opiekuńcze (1945-1976)
2. Thatcheryzm (1976-1997)
3. Rządy Tony’ego Blaira (1997-2007)

 sytuacja Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej:
o śmierć 400.000 obywateli (w tym 300.000 żołnierzy, 60.000 cywilów, 35.000 marynarzy) – dużo mniej, niż po pierwszej wojnie światowej, jednak straty materialne były znacznie większe, niż wówczas.
o wyczerpanie rezerw kruszców oraz kapitałów ulokowanych za granicą
o zadłużenie ekonomiczne (głównie wobec USA) wynosiło ok. 3,3mld funtów (13,4mld dolarów)
o ogromny deficyt handlu zagranicznego
o spadek dochodów z ubezpieczeń i frachtów
o zniszczenie 1/3 tonażu floty handlowej
 w lipcu 1945 roku miały miejsce pierwsze powojenne wybory – dość nieoczekiwanie zwycięstwo odniosła w nich Partia Pracy (laburzyści) – 393, 213 konserwatyści, 12 liberałowie. Wiązało się to z lewicowymi sympatiami laburzystów, którzy wystąpili z programem socjalnej polityki gospodarczej i odbudowy kraju, bazującym na raporcie Williama Beveridge’a z 1942. Społeczeństwo miało dość wojny i wyrzeczeń z nią związanych, chciało spokoju i poprawy jakości życia. Konserwatystów kojarzono z Wielkim Kryzysem lat 30’, natomiast Winstona Churchilla powszechnie obwiniano za ogromne straty i ofiary w czasie II wojny światowej. 27 lipca 1945 roku powstał rząd Clementa Attlee’go.
 pierwszy sukces: redukcja zadłużenia i nowa pożyczka od USA w wysokości 3,75 mld dolarów (dodatkowo 1,25mld dolarów od Kanady) – środki te pozwoliły w 1946 roku na przestawienie produkcji na pokojową i wprowadzenie radykalnych reform według założeń Johna Maynarda Keynesa (głównie powszechnych ubezpieczeń społecznych, a także w pełni bezpłatnej, społecznej służby zdrowia – Aneurin Bevan)
 1947 – kredyty się wyczerpały, rozpoczęto politykę ograniczonej konsumpcji, powołano Ministerstwo Gospodarki – Stafford Cripps. Program oszczędnościowy w celu zmniejszenia deficytu w handlu zagranicznym, wysokie podatki nałożone na konsumpcję, ograniczenia w imporcie.
 dopiero w 1949 roku – ożywienie gospodarcze, które było efektem Planu Marshalla (w latach 1948-1950 Wielka Brytania uzyskała w jego ramach 1mld 24mln$ pomocy), ale też dewaluacji funta w stosunku do dolara. Dla brytyjskiego eksportu słabszy funt był korzystny, ale przypieczętował jednocześnie ostateczną utratę przez Wielka Brytanię pozycji światowej potęgi gospodarczej.
 Nadal konsekwentnie mimo trudności, wprowadzano reformy mające na celu stworzenia „państwa opiekuńczego”. Nacjonalizacja pewnych gałęzi gospodarki: Bank Anglii, górnictwo węglowe, energetyka, gazownictwo, kolejnictwo i inne działy transportu, działające dotąd na granicy opłacalności i wymagające dużych nakładów. Dopiero w latach 1949-1950 znacjonalizowano pierwszą dochodową gałąź gospodarki, przemysł stalowy. Było to zgodne z ogólnoświatową tendencją wzmacniania pozycji państwa w gospodarce.
 w związku z tym pojawił się problem imigrantów z państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, zwłaszcza Indii i Pakistanu, jednocześnie emigracja z kraju niezadowolonej klasy średniej, która straciła swoją pozycję i miała dość wyrzeczeń
 polityka zagraniczna: laburzysta Ernest Bevin, który kontynuował w zasadzie politykę Churchilla, przede wszystkim bliską współpracę z USA. W 1947 roku rząd Attlee’go zainicjował własny program zbrojeń nuklearnych, który podkreślał pozycję Wielkiej Brytanii w Europie. Tajne prace w tym kierunku trwały już od 1945.
 zwrot w polityce imperialnej: od 1947r. rząd Attlee’go rozpoczął konsekwentny program, którego celem było odpowiednie przygotowanie kolonii, a następnie pomoc w uzyskaniu niepodległości w ramach Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth).
 kolejne wybory: luty 1950r., ponowne zwycięstwo Partii Pracy (315, 298 – konserwatyści), ale bardzo małą różnicą głosów. Pozycja premiera Attlee’go stała się niepewna, zwłaszcza w obliczu fatalnych pomyłek, jakie rząd wkrótce zaczął popełniać. Za błąd powszechnie uważano w społeczeństwie zaangażowanie się Wielkiej Brytanii w wojnę w Korei. Kolejne klęski: upaństwowienie przez Iran brytyjskiej rafinerii ropy naftowej w Abadanie oraz próba usunięcia Brytyjczyków z Sudanu, podjęta przez Egipt. Propozycja nowego budżetu, zakładające cięcia w programach socjalnych, przy podwojeniu budżetu na obronę, została ostro skrytykowana przez lewicę i związki zawodowe. Widać było, że rząd popadł w stagnację i nie ma pomysłu na politykę.
 ponowne wybory do Izby Gmin: październik 1951, tym razem niewielkie zwycięstwo konserwatystów (321 do 295). Premierem, w wieku 77 lat, został Winston Churchill. Jego rządy trwały do 1955 roku i trwały pod znakiem boomu gospodarczego.
 Nowy gabinet zaakceptował państwo opiekuńcze, ale uwolnił gospodarkę z licznych ograniczeń i obciążeń, jakie nałożyli na nią laburzyści (m.in. pozostałości reglamentacji handlu, restrykcje dotyczące wywozu dewiz, ustawy ograniczające przedsiębiorczość), zreprywatyzował przemysł stalowy. W pozostałych dziedzinach, takich jak edukacja, służba zdrowia, rolnictwo kontynuowano w zasadzie politykę poprzedników. Brytyjczycy właśnie w tym okresie w pełni poznali dobrodziejstwa państwa opiekuńczego, poziom życia stale rósł, podobnie jak entuzjazm i optymizm społeczny. Bodaj największym sukcesem tego rządu było rozwiązanie problemu mieszkaniowego – budowa domów.
 1952 – zmiana na tronie. Zmarłego Jerzego IV zastąpiła królowa Elżbieta II. Oczekiwano nadejścia nowej epoki elżbietańskiej.
 Własna bomba atomowa „Hurricane” – 1952r., broń termojądrowa – 1957r.
 w kwestii polityki kolonialnej kontynuowano politykę poprzedniego rządu
 5 kwietnia 1955 roku W. Churchill wycofał się z polityki, w pełni sławy (w 1953r. miał zawał). Jego następcą został Anthony Eden. Wybory w maju 1955 roku, potwierdziły silna pozycję konserwatystów (345 głosów, 277 za laburzystami) Gabinet Edena przetrwał jednak tylko dwa lata – gwoździem do trumny okazała się kompromitacja Wielkiej Brytanii w związku z Kampanią Sueską na przełomie października i listopada 1956r. Interwencja, przeprowadzona wspólnie z Francją i we współpracy z Izraelem, mimo sukcesu militarnego, zakończyła się klęską - pod międzynarodowym naciskiem Wielka Brytania, Francja i Izrael musiały wycofać swoje wojska z Egiptu, a ich miejsce zajęły międzynarodowe siły UNEF. Izrael osiągnął w niej dokładnie to co zamierzał - wymusił odblokowanie dla jego żeglugi Cieśniny Tirańskiej, zaś dla Wielkiej Brytanii, która nie osiągnęła żadnego ze swoich celów (wywołanie wojny izraelsko-egipskiej i wkroczenie do Egiptu w celu zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowej żeglugi po Kanale) cała sytuacja świadczyła niepodważalnie o utracie przez nią pozycji „supermocarstwa”. W związku z tym – w 1957r. dymisja Edena, nowy rząd utworzył Harold Macmillan
 W kolejnych wyborach w 1959 roku ponownie wygrali konserwatyści (365, 258).
 W polityce zagranicznej: serdeczne stosunki z USA. W grudniu 1962 roku Kennedy i Macmillan zawarli na wyspie Nassau (Wyspy Bahama) porozumienie o przekazaniu Wielkiej Brytanii pocisków rakietowych „Polaris” (bez głowic nuklearnych), przeznaczonych do wystrzeliwania z okrętów podwodnych
 w tym okresie miała także miejsce szczytowa faza dekolonizacji, która dzięki dalekowzrocznej i wolnej od uprzedzeń rasowych polityce Macmillena, dla Wielkiej Brytanii i jej kolonii przebiegła stosunkowo bezboleśnie.
 Jeśli chodzi o politykę wewnętrzną
 Problem imigrantów, którzy masowo przybywali na Wyspy (dotąd nie było żadnych ograniczeń). Dochodziło do rozruchów na tle narodowościowym. W 1962: pierwsza ustawa ograniczająca imigrację z Krajów Wspólnoty, wkrótce zaczęto wydawać następne
 problemy rządu: afery szpiegowskie (przede wszystkim ujawnianie osób, które będąc szpiegami ZRSS, pracowały jednocześnie dla brytyjskich służb specjalnych lub na brytyjskich uniwersytetach). Społeczeństwo obawiało się, że rozpocznie się nagonka podobna do maccartyzmu w USA, Macmillan latem 1962 r. zdymisjował 16 swoich ministrów, czym zyskał sobie przydomek Mc Knife (Mac nóż), w nawiązaniu do Nocy Długich Noży, a jego autorytet bardzo upadł. Ostatecznym ciosem okazały się problemy gospodarcze: wysokie bezrobocie, fakt, że w 1962r. Brytyjczycy pierwszy raz mieli niższe średnie dochody niż Niemcy czy Francuzi (cios moralny). Zamiast inwestycji w przemysł, pieniądze przeznaczano na świadczenia socjalne, „państwo opiekuńcze” zaczęło być niewydolne.
 Pozycję rządu Macmillana ostatecznie osłabiła afera Johna Profumo, który romansował z Christine Keeler, showgirl, romansującą jednocześnie z rosyjskim dyplomatą. Skandal ten podkopał pozycję konserwatystów i przyczynił się do ich porażki w następnych wyborach.
 w październiku 1964r. miały miejsce wybory do Izby Gmin – nieznaczne zwycięstwo Partii Pracy (317, 304), kierowanej od roku przez Harolda Wilsona, znanego z pragmatyzmu i energii. Społeczeństwo obdarzyło nowego premiera dużym kredytem zaufania, oczekując przemian i ożywienia gospodarczego. Minimalna przewaga jaką Partia Pracy uzyskała w Izbie Gmin nie sprzyjały stabilnemu rządzeniu. Z tego powodu już w 1966 r. odbyły się przedterminowe wybory. Partia Pracy przeprowadziła żywą i agresywną kampanię wyborczą, oskarżając poprzedników o spowodowanie trudności ekonomicznych z którymi musiał teraz borykać się rząd. Tym razem wybory przyniosły zdecydowaną wygraną laburzystów, których przewaga w parlamencie nad Partią Konserwatywną wyniosła 111 mandatów (364, 253).
 Wbrew obietnicom, Partia Pracy nie mogła dokonać uzdrowienia gospodarczego. Keynesowski model ekonomii powoli stawał się nieskuteczny, ale rezygnacja z niego oznaczałaby dla laburzystów utratę poparcia związków zawodowych, z których wywodził się jej elektorat. Wilson usiłował wprowadzić metody gospodarki socjalistycznej (planowanie, kontrola cen i płac, nacjonalizacja pewnych gałęzi gospodarka, w tym ponowna nacjonalizacja przemysłu stalowego w 1967r.), ale kroki te nie rozwiązały problemów brytyjskiej gospodarki i zostały wkrótce zarzucone.
 Podobnie w polityce zagranicznej:
o niechęć wobec Wspólnoty Europejskiej – Wielka Brytania nie zbliżyła się do niej, mimo korzyści, jakich można było się spodziewać po wstąpieniu w jej struktury
o pogorszenie stosunków z USA – Wilson nie udzielił Stanom Zjednoczonym poparcia w ich polityce wobec Bliskiego Wschodu i Indochin, w 1968r. podjęto decyzję o redukcji wydatków obronnych i porzuceniu baz wojskowych „na wschód od Suezu”, co podważyło w oczach USA wiarygodność Wielkiej Brytanii jako sojusznika.
o 1968 – poważny kryzys w Irlandii Północnej. Krótko o genezie konfliktu: w 1921r. dokonano podziału Irlandii na Irlandię Północną (historyczna prowincja Ulster), prowincję Zjednoczonego Królestwa, oraz Wolne Państwo Irlandzkie, później Republikę Irlandii, niezależną od Wielkiej Brytanii (W 1937 r. republika uzyskała swojego prezydenta, a w 1949 wystąpiła ze Wspólnoty Brytyjskiej). W związku z tym powstały dwie tendencje polityczne: jedna, zmierzająca do włączenia Irlandii Północnej do niepodległej Republiki Irlandii (głównie katolicy), druga, lansowana głównie przez protestantów, mająca za cel pozostanie w granicach Zjednoczonego Królestwa. Sytuacje zaogniały różnice ekonomiczne między katolikami z Ulsteru, którzy tworzyli uboższą część społeczeństwa. W 1968r. Irlandia Północna przeżywała ciężki kryzys, związany z załamaniem przemysłu okrętowego i tekstylnego. Katolicy, w których kryzys najmocniej uderzył, wyszli na ulice demonstrując przeciwko politycznej i ekonomicznej dyskryminacji, do jakiej prowadził brytyjski system wyborczy oraz istniejący ustrój komunalny. W rozruchy włączyła się IRA (Irlandzka Armia Republikańska) – fala zamachów zarówno przygotowanych przez IRA, jak i protestantów. Londyn próbował przekonać autonomiczne władze w Belfaście do ustępstw na rzecz katolików, ale stanowczy sprzeciw protestanckich radykałów uniemożliwił jakiekolwiek próby znalezienia kompromisu. W kwietniu 1970 r. na prośbę władz w Belfaście rząd brytyjski wysłał do Irlandii Północnej oddziały wojskowe w celu zaprowadzenia porządku.
 w efekcie wszystkich tych trudności, po nowych wyborach w czerwcu 1970r. do władzy powrócili konserwatyści (330, 288), a premierem został Edward Heath. kwestia Irlandii Północnej: konflikt i terror narastał, W lutym 1971 roku z rąk IRA zginął pierwszy brytyjski żołnierz. 30 stycznia 1972 roku w Londonderry, w Irlandii Północnej, podczas pokojowej demonstracji żołnierze brytyjscy zabili 13 jej uczestników i ranili 14. Wydarzenie to nazwano "krwawą niedzielą". Zaczęła się wojna, w której IRA walczyła nie tylko z ulsterską policją (RUC) i brytyjską armią, ale też z nielegalnymi protestanckimi organizacjami zbrojnymi (np. UVF, UDA, UFF, LVF). W jej trakcie wszystkie strony dopuściły się licznych zbrodni. W tym czasie Heath podejmował próby pokojowego rozwiązania sporu. Dopiero w 1973, po kilku latach rozmów, Heath, Liam Cosgrave, premier Republiki Irlandii oraz umiarkowani politycy Irlandii Północnej zawarli porozumienie, na mocy którego władza nad Ulsterem miała być proporcjonalnie dzielona między poszczególne grupy wyznaniowe. Powołano także instytucję stałych konsultacji brytyjsko-irlandzkich. Gwałtowny sprzeciw radykalnych protestantów, z pastorem Ianem Paisleyem na czele, doprowadził do załamania się procesu pokojowego w Irlandii Północnej i wznowienia wojny.
 Heath był wybitnym muzykiem, ale mało wyrazistym politykiem. Jednakże to on wprowadził Zjednoczone Królestwo do Wspólnoty Europejskiej. Rząd Edwarda Heatha upadł wskutek problemów gospodarczych. Przystąpienie Wielkiej Brytanii do EWG wywołało początkowo tarcia, dodatkowo problemem był kryzys naftowy (wzrost ceny ropy, reglamentacja prądu) i strajk górników, domagających się podwyżki płac.
 w lutym 1974 roku, w kolejnych wyborach minimalnie zwyciężyła Partia Pracy (301, 297). Skalę społecznego rozczarowania obiema głównymi partiami ukazał fakt, że do Izby Gmin w tych wyborach weszło aż 39 posłów z innych ugrupowań. Premierem ponownie został Harold Wilson, który rozpisał ponowne wybory. Spełniając żądania górników i nagłaśniając negocjacje w sprawie warunków uczestnictwa Wielkiej Brytanii w EWG zyskał poparcie i w wyborach w październiku 1974 roku Partia Pracy miała już 317 mandatów (277 konserwatystów).
 Stan gospodarki był jednak bardzo zły, kolejny premier James Callaghan także nie potrafił wcielić w życie socjalistycznego programu laburzystów – stagnacja w gospodarce, bezrobocie, inflacja, wzrost cen.
 w nowych wyborach w maju 1979 roku, konserwatyści zyskali 339 mandatów (Partia Pracy – 269), a urząd premiera objęła Margaret Thatcher.
 Podsumowując okres 1945-1976 trzeba powiedzieć, że zatarł się w nim kontrast między Partią Pracy i konserwatystami – obie partie realizowały politykę „państwa opiekuńczego” w miarę konsekwentnie (sympatie społeczne przesunięte na lewo). Problem przemysłu – niedoinwestowany i eksploatowany (duże wydatki na świadczenia socjalne oraz na programy zbrojeniowe, nie starczało już na przemysł). Na obie te rzeczy (kosztowną politykę socjalną i zbrojenia) państwo nie było stać. Dodatkowo – wszechpotęga związków zawodowych (blokowanie rozwoju, liczne strajki). Lata 60’ i 70’ – Wielka Brytania nazywana „chorym człowiekiem Europy”

rządy Margaret Thatcher:
o Margaret Thatcher urodziła się w 1925r. w Grantham (hrabstwo Lincoln) w rodzinie metodystów. Skończyła chemię na Oxfordzie (z drugimi wynikiem na roku). Szybko zajęła się polityką, z ramienia Partii Konserwatywnej. Była ministrem edukacji i nauki w rządze Edwarda Heatha, a po jego upadku w 1974r. objęła przywództwo Partii Konserwatywnej i wkrótce zaczęła być znana jako „Żelazna Dama”. jeden z ministrów tak opisał Margaret Thatcher: wstajesz rano, kłócisz się z żoną, jesz zimne śniadanie, służbowy samochód się spóźnia, przyjeżdżasz do pracy, a tam masz szefa kobietę o wiele gorszą od twojej żony, a nawet teściowej i co najgorsze, ta szefowa zawsze, ale to zawsze podejmuje dobre decyzje.

Poglądy (thatcheryzm):
o Gospodarka
 łączył nowoczesny liberalizm gospodarczy z konserwatywnym systemem wartości.
 Zerwanie z modelem państwa opiekuńczego i ograniczenie interwencjonizmu państwowego (według Thatcher państwo opiekuńcze prowadzi do demoralizacji obywateli, utraty motywacji i chęci do działania.)
 neoliberalna polityka gospodarcza i społeczna,
 indywidualna wolność i świętość własności prywatnej (przekonanie o tym, że każdy jest kowalem własnego losu): szeroki zakres prywatyzacji i popieranie przedsiębiorczości indywidualnej
 ograniczenie wszechwładzy związków zawodowych, blokujących tendencje modernizacyjne
 Wskutek ograniczenia subwencji rządowych upadł szereg nierentownych zakładów pracy, co spowodowało wzrost bezrobocia, jednocześnie jednak działania te wymusiły restrukturyzację i modernizację przemysłu
 obniżenie podatków bezpośrednich i podniesienie podatków pośrednich
 drastyczne ograniczenie wydatków publicznych i socjalnych
 polityka silnego i stabilnego pieniądza
 zabiegi te miały przywrócić mechanizmy wolnego rynku i wyprowadzić Wielką Brytanię z zapaści gospodarczej,
o Konserwatywny model społeczny
 silna rodzina,
 patriotyzm,
 religijność,
 konserwatywny system wartości oparty na Biblii

Polityka wewnętrzna za Margaret Thatcher:
 działania rządu zaczęły szybko przynosić efekty, czemu sprzyjał ogólnoświatowy rozwój gospodarczy. Inicjatywy popierające przedsiębiorczość i inwestycje spotkały się z dużym odzewem, dodatkowo właśnie w tym momencie prowadzone od 1975r. wydobycie ropy naftowej z brytyjskich złóż pod dnem Morza Północnego zaczęło przynosić olbrzymie dochody, co ułatwiało utrzymanie stabilności finansowej (Wielka Brytania przestała być uzależniona od importu tego surowca)
 w czerwcu 1983r. miały miejsce wybory do Izby Gmin, w których laburzyści uzyskali najgorszy od zakończenia II wojny światowej wynik (397, 209). Przyczyną tego były z jednej strony sukcesy konserwatystów: w uzdrawianiu gospodarki oraz wygrana wojna o Falklandy (o tym dalej), z drugiej strony zaś kryzys w łonie samej Partii Pracy, która pod przywództwem Michaela Foota oraz Neila Kinnocka przesunęła się na lewo. Bardziej umiarkowani działacze odeszli, tworząc Partię Socjaldemokratyczną, która jednak nie osiągnęła większego sukcesu i nie stała się silnym centrum. Partia Pracy pozostała jednak osłabiona, tracąc część elektoratu.
 W latach 1979-1983 Margaret Thatcher i konserwatyści umocnili swoja władzę w społeczeństwie, w następnych latach zaś konsekwentnie realizowali swoje cele. Spotkało się to jednak wkrótce ze sprzeciwem tej części społeczeństwa, która na przemianach w duchu gospodarczego liberalizmu najbardziej traciła, a więc ludności robotniczej. Z licznych strajków w tym okresie, największym i najbardziej gwałtownym był wielki strajk związku zawodowego górników, który wybuchł w marcu 1984r. Thatcher była jednak do niego przygotowana: już wcześniej zgromadzono zapasy węgla, zaś negatywna kampania prasowa sprawiła, ze od strajkujących wkrótce odwróciło się społeczeństwo. Strajk trwał blisko rok, po czym górnicy ustąpili, nie osiągając żadnych korzyści. Bezkompromisowa postawa pani premier wobec strajków i związków zawodowych w ogóle: w latach 80’ wprowadzono szereg ustaw ograniczających uprawnienia związków zawodowych (m.in. nałożenie na związki zasady odpowiedzialności materialnej za straty poniesione przez zakład). Pod koniec lat 80’, dzięki tej polityce, związki zawodowe utraciły swoje wpływy i pozycję, Margaret Thatcher wygrała.
 jednocześnie także gabinet Thatcher prowadził politykę kontroli imigracji (popierano przede wszystkim przyjazd osób wykształconych i zamożnych), imigracja z krajów byłego imperium uległa zmniejszeniu, jednocześnie zwiększyła się imigracja z Europy. Społeczeństwo brytyjskie w latach 80’ powoli zaczęło się przyzwyczajać do wielokulturowości.
 Ograniczenie subwencji na kulturę i oświatę, co spotkało się z krytyką środowisk akademickim, którym bardzo zmniejszono dotacje. Pierwszy raz się zdarzyło, by Oksford odmówił nadania premierowi tytułu honoris causa.

polityka zagraniczna:
 cel: odbudowanie mocarstwowej pozycji Wielkiej Brytanii, która miała zacząć istotnie wpływać na światową politykę, we współpracy z USA. Dobre stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, oparte w dużej mierze na osobistej sympatii między Thatcher a Ronaldem Reganem, stały się filarem polityki zagranicznej. Rząd brytyjski popierał w tym okresie wszystkie inicjatywy polityczne i wojskowe swojego sojusznika (nawet bombardowanie Libii w kwietniu 1986r.), zezwolił także Armii USA na umieszczenie na wyspach wyrzutni rakiet atomowych (reakcją na to były masowe protesty społeczeństwa)
 Popieranie strefy wolnego handlu w Europie, ale ograniczanie ponadnarodowych funkcji Wspólnot Europejskich (nacjonalizm)
 jedno z najważniejszych wyzwań rządu: konflikt z Argentyną o Falklandy, nazywane przez Argentyńczyków Malwinami. Wyspy te, zamieszkiwane przez około 2000 mieszkańców, należały do Wielkiej Brytanii, jednak Argentyna rościła sobie do nich pretensje. Panująca od 1976r. dyktatura wojskowa, doprowadziła kraj do ruiny – terror, masowe aresztowania, gigantyczna inflacja i bezrobocie wywoływały ogromne niezadowolenie społeczne. W początkach 1982 roku powstał plan przeprowadzenia zwycięskiej operacji zbrojnej, która mogłaby podreperować w społeczeństwie argentyńskim nadszarpnięty prestiż rządu w Buenos Aires oraz przywrócić spokój wewnętrzny. Wojna o Falklandy (w tym punkcie w całym kraju panowała zgoda) miała odwrócić uwagę społeczeństwa od problemów wewnętrznych kraju. 2 kwietnia 1982r. miała miejsce argentyńska inwazja na wyspę, ale już trzy dni później na Falklandy została skierowana brytyjska flota i oddziały desantowe. Margaret Thatcher wykazała się zdecydowaniem i determinacją. Przy dyskretnym, choć znaczącym wparciu USA, Wielka Brytania odniosła stosunkowo szybkie i niekwestionowane zwycięstwo i już w połowie czerwca 1982r. przeciwnik skapitulował. Konsekwencją wojny był upadek argentyńskiej junty, natomiast dla Margaret Thatcher i konserwatystów, niebywały wzrost poparcia społecznego, co przyczyniło się do wspomnianej spektakularnej wygranej w wyborach w 1983r.
 brak sukcesów w Irlandii Północnej. W 1985r. zawarto kolejne porozumienie o podziale wpływów między katolikami i protestantami – dawało ono możliwość niepodległej Republice Irlandii ograniczone ingerencji w sprawy Ulsteru, a w 1988r. ustawy gwarantujące równouprawnienie w zatrudnieniu. Kroki te miały na celu załagodzenie sytuacji i odwrócenie sympatii ulsterskich katolików od IRA, ale nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Terroryzm nie ustawał. Notabene w 1984r. jego ofiarą o mało nie padła sama Margaret Thatcher. W październiku tego roku IRA dokonała zamachu bombowego na hotel w Brighton. Zamach miał miejsce podczas konferencji konserwatystów. Zginęło pięć osób, Margaret Thatcher uratowało tylko to, że w momencie wybuchu korzystała właśnie z toalety.
 Margaret Thatcher była także pierwszym zachodnim politykiem, który odniósł się z sympatią do reform Michaiła Gorbaczowa

Upadek Konserwatystów
 cięcia w wydatkach na opiekę społeczną, gospodarkę komunalną, społeczną służbę zdrowia i edukację, których dokonywano w warunkach pogarszającej się koniunktury politycznej, z biegiem czasu zaczęły wywoływać społeczne niezadowolenie. W wyborach w 1987r. konserwatyści zwyciężyli, ale już nie tak spektakularnie, jak cztery lata wcześniej (376, 229).
 w 1990 rząd wprowadził podatek pogłówny, który płacić mieli w równej wysokości wszyscy obywatele kraju. Oznaczało to przerzucenie ciężaru finansowania państwa z zamożnych warstw na uboższe i spotkało się to z powszechnym oburzeniem. W wyniku kryzysu gabinetowego Margaret Thatcher ustąpiła z gabinetu (jej współpracownicy oskarżali ją o osobistą dyktaturę, utratę kontaktu ze społeczeństwem, ministrowie kolejno podawali się do dymisji). Jej miejsce zajął John Major.
 Poparcie dla konserwatystów nadal spadało, co obrazują wyniku wyborów w kwietniu 1992r. (336, 271). Konserwatyści nadal jednak utrzymywali się przy władzy, borykając się z coraz poważniejszymi problemami. Kontrowersje wzbudzała ratyfikacja traktatu z Maastricht (o tym dalej) a także kwestia Irlandii Północnej. W 1994r. udało się doprowadzić do zawieszenia broni terrorystycznych organizacji, ale rozmowy pokojowe, które wkrótce potem nastąpiły nie doprowadziły do rozwiązania problemu i na początku 1996r. IRA i pozostałe nielegalne formacje powróciły na drogę terroryzmu.
 Rządy konserwatystów ostatecznie upadły, gdy przywództwo w Partii Pracy objął charyzmatyczny Tony Blair. W kolejnych wyborach w 1997r. konserwatyści ponieśli druzgocącą porażkę (418,165), a Partia Pracy objęła rządy, z Tonym Blairem jako premierem, wygrywając kolejne wybory w 2001r. i w 2005r. W 2007r. Tony Blair podał się do dymisji. Po nim tekę premiera objął Gordon Brown. W wyborach w maju 2010r. Partia Pracy po raz pierwszy od 13 lat przegrała, ale konserwatyści nie mieli stabilnej większości. Powstał wówczas pierwszy w historii Wielkiej Brytanii rząd koalicyjny (Partia Konserwatywna z Liberalnymi Demokratami) z Davidem Cameronem jako premierem. Rządzi on do dziś.

Wielka Brytania wobec integracji europejskiej:
 kwestia integracji europejskiej: początkowo zainteresowanie zarówno rządu, jak i opozycji (W. Churchill), ale gdy w 1949 roku powołano do życia NATO (Pakt Północnoatlantycki), politycy brytyjscy przestali interesować się integracja europejską i nie włączyli się, mimo zaproszeń do Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powstałej w 1952. Uważano, że dla gospodarki Wielkiej Brytanii ważniejsze są kontakty z zamorskimi rynkami, zwłaszcza z krajami Wspólnoty Brytyjskiej, niż związki z kontynentem. To przeświadczenie okazało się błędne.
 kwestia integracji europejskiej: wkrótce okazało się, że kraje, które wstąpiły do EWWiS (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy) dobrze na tym wyszły, a ich rozwój gospodarczy był o wiele bardziej dynamiczny niż brytyjski. W 1958 roku rozpoczęła działalność Europejska Wspólnota Gospodarcza. W odpowiedzi na utworzenie EWG, Londyn powrócił do koncepcji wolnego handlu, jednak poparło ją jedynie kilka krajów z obrzeży kontynentu – 3 maja 1960r. powstała EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ang. European Free Trade Association) –powstała 3 maja 1960 r. na mocy konwencji sztokholmskiej, mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi, którymi były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i oczywiście Wielka Brytania. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej EWG. Rząd Macmillana 9 sierpnia 1961r. złożył wniosek o przyjęcie Zjednoczonego Królestwa do EWG, ale został on wówczas odrzucony. Po długich negocjacjach, został on w 1963r. obrzucony. Podobnie było w roku 1966r. Próby wejścia Wielkiej Brytanii do EWG blokował Charles de Gaulle
 Dopiero 1 stycznia 1973r. premier Edward Heath doprowadził do wejścia Zjednoczonego Królestwa do Wspólnoty Europejskiej, co, jak się później okazało było dla Wielkiej Brytanii jedyną szansą na przetrwanie.
 w 1975 roku odbyło się w Wielkiej Brytanii referendum w sprawie członkostwa w EWG, za było 67%
 za czasów Margaret Thatcher kluczową kwestią były wpłaty do budżetu EWG. Wielka Brytania płaciła najwięcej ze wszystkich 9 państw członkowskich, mimo że wcale nie była najbogatszym krajem, biorąc pod uwagę dochód na obywatela. Dla przykładu w 1978r. 20% wpływów do EWG pochodziło z Wielkiej Brytanii, wracało zaś 8,7%. Thatcher wywalczyła najpierw spore rabaty dla Zjednoczonego Królestwa, natomiast w 1984r. zawarto układ w Fontainbleau, na którym obniżono o połowę brytyjski wkład w EWG.
 Kolejnym wyzwaniem okazał się Traktat z Maastricht i przeprowadzane w związku z nim debaty i negocjacje. Zastrzeżenia w Wielkiej Brytanii budziła kwestia suwerenności poszczególnych krajów i ich parlamentów, wspólna polityka monetarna, oraz problem zobowiązań socjalnych. W przypadku ostatniej kwestii premierowi Majorowi udało się wyłączyć rozwiązania socjalne z traktatu i umieszczenie ich w Karcie Praw Socjalnych, której ratyfikacja nie była konieczna. Partia Pracy oczywiście żądała akceptacji owej Karty, konserwatywni eurosceptycy w ogóle odrzucenia traktatu. Premier był więc naciskany z różnych stron, ale ostatecznie osiągnął swoje cele: Wielka Brytania ratyfikowała układ, ale nie musiała przystępować do wspólnej polityki monetarnej i akceptować Karty Praw Socjalnych, wykreślono też z traktatu termin „federalny”.

agata

Po sprawdzeniu pytań i odpowiedzi na trzecie kolokwium, zauważyłam kilka błędów/nieścisłości, którymi niniejszym chcę się z Wami podzielić.

6. Według kilku niezależnych źródeł internetowych (w tym włoskiej wikipedii) Plan Vanoniego został ogłoszony w 1951r.

8. Data śmierci Aldo Moro jest nieznana - porwany został 16 marca 1978, a 9 maja 1978 znaleziono jego ciało w samochodzie i zmarł bliżej tej drugiej daty (przyjmuje się, że właśnie 9 maja) - według podręcznika "Powojnie"

9. Po przeanalizowaniu składów wszystkich rządów włoskich po II wojnie światowej - odp. to Lamberto Dini (1995-1996) - rząd niezależny (ministrowie bezpartyjni), a potem Romano Prodi (1996-1998), Massimo D'Alema (1998-2000), Giuliano Amato (2000-2001).
(W oparciu o dane na stronie włoskiego rządu [link widoczny dla zalogowanych])

14. 8 maja 1949r. (23 maja weszła w życie)

42. 1945-1951, 1964-1970, 1974-1979

43. 1951-1965, 1970-1974, 1979-1990

agata

Cd.

91. Traktatem z Maastricht zmieniono nazwę EWG na Wspólnota Europejska, więc pierwszy filar traktatu obejmował EWWiS, WE (dawniej EWG) i Euratom

115. w 1986r. postanowiono o utworzeniu Rynku Jednolitego, który to proces miał się zakończyć do końca 1992

135. Wojna algierska była tylko impulsem, a wydarzeniem formalnie zapoczątkowującym V republikę było IMO uchwalenie konstytucji V Republiki 4 września 1958r.

170. albo Europejska Organizacja Wspólnoty Gospodarczej

172. Nie sądzę, żeby chodziło o pierwszego Somozę i Augusta Sandino, bo to było przed II wojną światową. Z kolejnym Somozą (Anastasio Debayle) walczył Daniel Ortega.

KellyCMI